شرعى به لحاظ ذاتش واجب شده، ولى برخى نيز از نقطه‌نظر برقرارى نظم عمومى واجب شمرده شده است و اينگونه واجبات لازم نيست به‌طور رايگان انجام شود. (6)

حضرت امام خمينى (ره) در مورد وجوب برقرارى نظم عمومى ترديد كرده ولى التزام به يكى از دو مطلب زير را اجتناب‌ناپذير دانسته‌اند: (7) الف - حرمت «اختلال نظام» و اخلال به نظم عمومى؛

ب - وجوب حفظ نظام و برقرارى نظم عمومى.

در هر حال استنتاج مورد نظر در بحث ضرورت تشكيلات عهده‌دار جمع‌آورى، كسب و حفاظت اطلاعات چه به‌طور عام در نظام سياسى و دولت امامت نيابى و چه در نظام جهادى و امنيتى دولت اسلامى بر اساس هر كدام از دو نظريه مذكور قابل اثبات است و از مجموع سخنانى كه نقل كرديم روشن مى‌شود كه ايجاد تشكيلات مناسب براى كسب و حفاظت اطلاعات به خاطر حفظ نظم عمومى اجتناب‌ناپذير است؛ زيرا بدون چنين تشكيلاتى هرگز امكان دسترسى به نظم عمومى وجود نخواهد داشت و «اصل اساسى نظم» كه ايجاد وضع مطلوب و حفاظت از آن است، نياز به اطلاع از وضعيت و تحركات دشمن و تهديدهاى ناشى از آن دارد و نظم عمومى از اهداف مهم سيستم كسب و حفاظت اطلاعات است. (8)

منابع

1 - نهج البلاغه / نامه 47، خطبه‌هاى 158 و 169؛ 2 - جامع المقاصد 202/1؛ 3 - المكاسب 191/1؛ 4 - تذكرة الفقها 583/1؛ 5 - المكاسب 190/1؛ 6 - همان / 191؛ 7 - مكاسب محرمه 2 (امام خمينى) / 204؛ 7 - فقه سياسى 6 / 113-111 و همان 311/7-307.

نفر

«نفر» به معناى حضور و بسيج به هنگام فراخوانى است و اين وازه در قرآن در دو مورد به كار رفته است.

نخست: در مورد حضور در صحنه‌هاى تفقه و آموزش دين:

(فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي اَلدِّينِ‌). (1)

(از هر گروهى، بايد جمعى بسيج شوند تا در اين تفقه يابند و با دانش دين به سوى قومشان برگردند)؛

دوم: در مورد جهاد مورد تأكيد قرار گرفته كه در آيه شريفه:

(اِنْفِرُوا خِفافاً وَ ثِقالاً). (2)

(چه سبكبار و چه سنگين بار، جملگى به سوى جبهه‌ها بسيج شويد).

(يا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا ما لَكُمْ إِذا قِيلَ لَكُمُ اِنْفِرُوا فِي سَبِيلِ اَللّهِ اِثّاقَلْتُمْ إِلَى اَلْأَرْضِ‌)(3).

(مردم با ايمان، شما را چه مى‌شود كه به هنگام فراخوانى به جبهه‌هاى جهاد در راه خدا، زمينگير مى‌شويد و از حركت به سوى جبهه‌ها باز مى‌مانيد).

(إِلاّ تَنْفِرُوا يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ‌). (4)

(اگر آماده حركت به سوى ميادين جهاد نشويد خدا مجازاتتان مى‌كند و ديگران را به جاى شما مشعلدار هدايت جهانيان قرار مى‌دهد).

فقها وجوب «نفر» به معناى حضور به هنگام فراخوانى و نياز را در هر دو مورد: تفقه در دين و جهاد در راه خدا واجب كفايى دانسته و بر آن اتفاق نظر دارند (5).

وجوب «نفر» به معناى فوق در فقه شيعه در هر دو حالت جهاد دفاعى و جهاد ابتدايى حكم يكسان دارد.

زيرا مفروض در «نفر» فراخوانى نيروهاى ذخيره توسط