واژه «ديپلماسى» به معناى
هدايت روابط بين افراد، گروهها و ملتها از جمله واژههاى سياسى مورد استفاده در
عرصۀ مناسبات بين المللى است ديپلماسى(Diplomacy)در كاربرد رسمى خود
عمدتا به ديپلماسى بين المللى كه هدايت روابط بين المللى از راه ديدار و گفتوگوهاى
ديپلماتهاى رسمى است، اشاره دارد.
درگذشته ديپلماسى بين كشورها
بيشتر به موضوعاتى همچون روابط شخصى و خانوادگى پادشاهان دو كشور با يكديگر، يا
مسئلۀ جنگ و صلح مربوط مىشد، اما در شرايط كنونى جهان علاوه بر آنها
موضوعاتى همچون روابط تجارى، مناسبات فرهنگى و علمى نيز در محور مباحثات ديپلماتيك
بين كشورهاى مختلف با يكديگر و بين آنها با سازمانهاى بين المللى قرارگرفته است.
ديپلماسى در واقع مجرى سياست
خارجى در چارچوب دكترين سياست خارجى هر كشور است. دكترين سياست خارجى يك كشور كه
اغلب يك بيان كلى از سياست خارجى آن محسوب مىشود، توسط رييس حكومت يا وزير امور
خارجه اعلام مىشود.
اهداف دكترين سياست خارجى هر
كشور ارائۀ اصول كلى براى هدايت سياست خارجى و انجام ديپلماسى است. اين اصول
به رهبرى سياسى يك كشور اجازه مىدهد تا با وضعيتهاى مختلف پيشآمده به طور مناسب
برخورد كند و رفتار كشور در برابر ساير كشورها را توضيح دهد.
اجراى ديپلماسى بر عهدۀ
گروهى كه «هيأت ديپلماتيك» ناميده مىشود، قرار دارد. اين گروه نماينده رسمى كشور فرستنده
آنها نزد كشور پذيرنده و ميزبان تلقى مىشوند. وظيفه هيأت ديپلماتيك حفظ منافع
دولت و شهروندان كشور فرستنده نزد دولت پذيرنده است. البته اين امر در چارچوب
مرزهاى مجاز توسط حقوق بينالملل، انجام مذاكره با مقامات دولت طبق اصول مشخص شده
توسط دولت فرستنده و از راه ساير شيوههاى قانونى كه دولت پذيرنده، آنها را به
رسميت شناخته، صورت مىگيرد.
هيأت ديپلماتيك يك كشور نزد
كشور ديگر تمامى فعاليتهاى خود را كه براى تقويت روابط دوستانه بين دو كشور و نيز
توسعۀ مناسبات سياسى، اقتصادى، فرهنگى و علمى بين آنها انجام مىدهد، به دولت
متبوع خود گزارش مىكند. رياست هيأت ديپلماتيك يك كشور در كشور ديگر نيز بر عهده
سفير يا كنسول است.
يكى از نكات مهم در مناسبات
ديپلماتيك بين كشورها با يكديگر و يا بين آنها با سازمانهاى بين المللى، به رسميت
شناخته شدن مصونيت ديپلماتيك براى سفير و ساير اعضاى كادر ديپلماتيك است.
در اين چارچوب دولت ميزبان به
سفير يا كنسول به عنوان رييس هيأت ديپلماتيك در يك كشور ديگر اجازه مىدهد تا بخشى
از خاك كشور او را كه سفارتخانه يا كنسولگرى ناميده مىشود، اداره كند. همچنين
مكان، كارمندان و حتى خودروهاى هيأت ديپلماتيك نيز در برابر بسيارى از قوانين كشور
پذيرنده، از مصونيت برخورد دارند.
مصونيت ديپلماتيك يك نوع
مصونيت قانونى است كه كشورها به منظور تضمين انجام وظايف هيأتهاى ديپلماتيك بدون
نگرانى از تحت تعقيب قرار گرفتن توسط كشور ميزبان به آنها اعطا مىكنند. اگرچه اين
نوع