در امر سازماندهى يك جريان
عام و فراگير، وجود روابط مستحكم ذهنى و معنوى در ميان نيروهاى شركت كننده كه
بتوانند آنها را به سمت اهداف مشخصى هدايت كنند بسيار ضرورى است. حركتهاى جمعى
بدون پشتوانه يك نظام فكرى منسجم و خلاق كه ارزشها، باورها و هنجارهاى يكسانى را
خلق كنند، قرين به پيروزى نخواهد بود؛ زيرا تقويت انگيزه مبارزه جويى و حفظ انسجام
سازمانى كه دو عامل عمده در كاميابى نهضتها بشمار مىروند تا حدود زيادى وابسته به
وجود نظام اعتقادى ارزشى است. حضرت امام نيز با اعتقاد به چنين امرى، خلا فكرى -
فرهنگى موجود در جوامع اسلامى معاصر را به خوبى درك مىكرد. پس براى رفع و جبران
اين خلا فكرى بنيان يك نظام فكرى - سياسى رادرنجف پايهگذارى كرد و نظريه «حكومت
اسلامى» را بر مبناى اسلام سياسى و انقلابى در حوزه علميه، اين مركز فكرى جهان
اسلام، ارائه داد؛
مرحله دوم: تعميم و تعميق
نظام فكرى و ايجاد باورهاى جهان مشمول:
چنانچه اشاره شد نظام فكرى -
فرهنگى و خلق باورهاى جهانشمول، اولين گام در جهت هميارى مسلمانان و ظهور نهضت
جهانى اسلام شمرده مىشود.
اما تاثير مطلوب «نظام فكرى»
در ايجاد باورها و ارزشهاى مشترك زمانى قابل پيشبينى است كه نظام فكرى - فرهنگى،
جايگاه مناسب خود را در ميان ملتها به خوبى باز كرده و افكار عمومى را تا اندازهاى
تحت تاثير قرار داده باشد؛ زيرا همگرايى كه نهايتا به وحدت و هميارى در سطح ملتها
منجر مىگردد وقتى مىتواند تحقق يابد كه نخست، يك جهت فكرى و ذهنى در سطح لازم
تحقق يافته باشد. دوم، روابط متقابل اجتماعى استحكام حاصل كرده باشد. سوم، منافع
عام اسلامى نيز شكل شده باشد. از طرف ديگر، اين شرايط زمانى در سطح جامعه محقق
خواهند شد كه مرحله «توسعه و تعميق» به خوبى انجام گرفته باشد؛ چه اينكه تنها با
«توسعه و تعميق» و يا به تعبير حضرت امام «تبليغات و تعليمات» است كه مىتوان به
نتايج نامبرده دست يافت.
از نظر امام توسعه و تعميق
نظام فكرى - فرهنگى، وابسته به عناصرو منابع چندى است كه هركدام در جايگاه خود
بخشى از اين فرايند را تكميل مىكنند. از مهمترين عناصر و منابع مؤثر در تكميل
فرايند تعميق، منابع انسانى فعال و همين طور زمينههاى اجتماعى و ابزار مناسب
ارسال پيام هستند كه مجموعه اينها شبكه تبليغى و تعليمى مؤثرى را به وجود مىآورند.
در اين شبكه تعليمى - تبليغى دو عامل ويژه، بيشتر جلب توجه مىكند: نيروهاى
انسانى فعال و پايگاههاى تعليمى - تبليغى؛
1 - فعال شدن نخبگان دينى و
ملى در عرصه عمل فرايند توسعه و تعميق نظام فكرى - فرهنگى، حضور فعالانه نخبگان
دينى و ملى را در عرصه فعاليتهاى فكرى و تبليغاتى ضرورى مىنمايد. نخبگان دينى در
حوزه تعميق انديشه دينى و نخبگان ملى (روشنفكران متعهد) در حوزه تعميق فرهنگ ملى،
نقش رهبرى كننده را به عهده دارند. با توجه به جايگاه باورسازى و فرهنگسازى
نخبگان دينى است كه امام آنها را به مسئوليتهاى اصيل شان متوجه كرده و به راهاندازى
نهضت فكرى دعوت مىكند؛
2 - توسعه و تحكيم پايگاههاى
تبليغى و روابط اجتماعى: نخبگان مذهبى وملى كه مسؤوليت اجراى طرح «تعميم و تعميق»
را به عهده دارند، از تمامى امكانات و منابع موجود براى رشد سطح فكرى مردم و توسعه
و تحكيم روابط متقابل اجتماعى ميان ملتها، نهايت استفاده را خواهند برد. ديدگاه
امام در مورد