روش‌هاى تند و احيانا به صورت تلفيقى عمل مى‌كرده‌اند به طورى كه در برخى موارد تشخيص آنها از نقطه‌نظر اين تقسيم‌بندى سنتى، امكان‌ناپذير و حداقل با دشوارى همراه بوده است.

مجموعه‌اى از نهادهاى سياسى كه در يك قالب حقوقى با تعامل و تأثير متقابل، اعمال حاكميت مى‌كند، از ديدگاه حقوق اساسى با توجه به دوگانگى كه درآن وجود دارد و داراى جنبه‌هاى حقوقى و سياسى است، مى‌تواند از يك سو مبين نوع حكومت و از سوى ديگر نشان‌دهنده شاخص قدرت سياسى در يك كشور باشد.

بديهى است كه در اين مورد نميتوان مسائلى چون فرهنگ، ايدئولوژى و جغرافياى سياسى را ناديده گرفت و در مطالعۀ ماهيت رژيم سياسى اين عناصر جانبى را از نظر دور داشت.

با توجه به محورى بودن نهادهاى سياسى مى‌توان در يك رژيم سياسى و حكومتى، نهادهاى سياسى را به دو بخش اثر پذير و اثرگذار تقسيم كرد. نهادهايى چون قوه مقننه و مجريه از درون رژيم سياسى و حكومت منبعث مى‌شوند كه با استفاده از قدرت عمومى آن، مجرى حاكميت هستند، اما نهادهايى چون احزاب، همه‌پرسى و شوراها، روى رژيم سياسى و در نتيجه در قواى مجرى حاكميت آن، اثر تعيين‌كننده دارند.

با وجود اين، هر دو نوع در واقع نهاد حكومتى بوده و شكل دهنده رژيم سياسى و حكومت هستند، اما با اين تفاوت كه برخى اثر پذير و بعضى ديگر اثرگذار محسوب مى شوند و چنين تفاوتى نمى‌تواند مستند غير حكومتى شمردن نهادهاى اثرگذار تلقى شود، بى‌شك خارج كردن آنها از ساختار حقوقى رژيم سياسى، منطقى به نظر نميرسد، حتى فرق گذاردن بين دو نوع نهاد به اين صورت كه اولى به نفع جامعه و دومى به نفع گروه خاص عمل مى‌كنند، هيچ نهاد سياسى را از ماهيت اصلى كه در چارچوب اهداف و منافع و مصالح عمومى دارند، خارج نمى‌كند.

منبع

درآمدى بر فقه سياسى / 267-265.

رژيم‌هاى سياسى (و تقسيم‌بندى آن)

به‌طور كلى رژيم سياسى را به گونه‌هاى مختلف تقسيم كرده‌اند كه عمده‌ترين تقسيم‌بندى عبارتست از:

1. از نظر شكل و نوع ساختار حكومت؛

2. از نظر محتوا و نوع حاكميت دولت؛

3. از نظر حقوقى و شخصيت دولت.

هنگامى كه ما از شكل حكومت بحث مى‌كنيم در حقيقت شيوه و نظامى را يادآور مى‌شويم كه از راه آن، حاكميت دولت و قدرت سياسى، اعمال مى‌شود. ولى وقتى به محتواى دولت و نوع حاكميت آن مى‌پردازيم منظور ما، بررسى نوع قدرت و حاكميتى است كه در جامعه شكل مى‌گيرد و به اشكال مختلف اعمال مى‌شود.

دو يا چند حكومت مشابه از نظر شكلى مى‌توانند داراى رژيم و نوع حاكميت متفاوتى باشند. براى مثال حكومت‌هاى جمهورى ممكن است برخى داراى حاكميت ملى و برخى ديگر از نوع ديكتاتورى باشند.

كانت، حكومت را از نظر شكلى به سلطنتى و جمهورى و از نظر حاكميت به دموكراسى ديكتاتورى تقسيم كرد و حقوقدانان از آن پس، از وى تبعيت كردند.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منبع

درآمدى بر فقه سياسى / 267.

رژيم سياسى مختلط

منظور از نظام‌هاى سياسى مختلط، رژيم‌هايى هستند كه با نظام‌هاى سياسى ارائه‌شده، تطابق كامل نداشته، اما در يك يا چند جهت با يكى از اين رژيم‌هاى سياسى