فرهنگ و ستاره‌اى درخشان در آسمان علم و دانش مى‌باشند.

در اين درس به تحليل فعاليتهاى فرهنگى امام جواد (ع) در دو محور: تبيين اسلام ناب و مبارزه با مسلكهاى انحرافى و تفكرات باطل، مى‌پردازيم.

الف- تبيين اسلام ناب‌

در دوران امامت امام جود عليه السلام مكتب تشيع علاوه بر نقل احاديث نياز به فهم و استنباط دقيق و متعهدانه از «كتاب» و «سنت» داشت تا محتواى حقيقى را از اين دو منبع كشف و حكم واقعى را ارائه نمايد. به علاوه در اين مرحله به علوم عقلى هم اهميت داده مى‌شد؛ زيرا مباحث فلسفى رونق خاصى يافته بود. از اين رو امام جواد (ع) با استفاده از اين روش به شبهات اعتقادى پاسخ مى‌گفت، براساس مكتب اهل بيت در مسائل فقهى فتوا مى‌داد و قرآن كريم را تفسير مى‌نمود. در اينجا به ذكر چند نمونه مى‌پردازيم.

1- مباحث اعتقادى‌

«ابوهاشم جعفرى» (1) مى‌گويد: به امام جواد (ع) عرض كردم: در آيه شريفه (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ) (2)

معنى كلمه «احد» چيست؟

امام (ع) فرمود: «الَمجْمَعُ عَلَيْهِ بِالْوَحْدانِيَةِ» (عقيده همگانى بر يكتايى خداى بزرگ است) آيا نشنيده‌اى كه خداوند در قرآن مى‌فرمايد: (وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمواتِ والْأَرْضَ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ) (3)

و هرگاه از آنان بپرسى: «چه كسى آسمانها و زمين را آفريده، و خورشيد و ماه را مسخّر كرده است؟» مى‌گويند: «اللَّه»!

ابوهاشم مى‌گويد: گفتم: منظور از (لاتُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ) (4)

چشمها او رانمى‌بينند؛ درآيه‌چيست؟

فرمود: انديشه‌هاى دلها دقيقتر از ديد چشمها است، تو با انديشه خودت «سِند» و