درس نوزدهم: تربيت يافتگان مكتب امام جواد (ع)

تربيت و سازندگى افرادِ آماده و علاقه‌مند به رشد و تعالى و كمالات نفسانى، يكى از رسالتهاى بنيادى پيشوايان دين عليهم السلام بود. آنان در هر فرصت و شرايطى در حدّ امكان در امر تعليم و تربيت مردم مى‌كوشيدند.

زمامداران معاصر ائمه عليهم السلام هر چند اجازه نمى‌دادند كه آن بزرگواران به سبك مؤسسات و سازمانهاى آموزشى متداول اين زمان، تشكيلات منسجم و منظّمى براى مسائل آموزشى و تعليم و تربيت افراد ايجاد كنند؛ زيرا در اين صورت با گرايش و جذب مردم به سوى اين مشعلهاى هدايت و آگاهى آنان از اعمال و كارهاى ضدّ اسلامى زمامداران، حكومت آن غاصبان در معرض خطر جدى قرار مى‌گرفت؛ امّا گفتار، رفتار و معاشرتهاى معمولى آنان با مردم و پاسخگويى به پرسشهاى آنان در زمينه‌هاى گوناگون، براى كسانى كه با آنان ارتباط داشتند آموزنده‌ترين كلاس درس بود.

دَرِ خانه آنان در هر وقت بر روى دانش پژوهان و كمال جويان بازو محضرشان سرشار از فيض و بركت بود. هر كس هر سؤالى داشت مى‌توانست مطرح كند و پاسخ قانع كننده آن را بشنود و حتّى با آنان به بحث و مناظره بپردازد.

براى امام جواد عليه السلام از سوى دستگاه خلافت شرايطى فراهم شده بود كه امكان تماس زياد مردم با آن حضرت و بهره‌گيرى از محضر پرفيضش مشكل بود. با اين حال گروه زيادى از شيفتگان مكتب ولايت، توفيق درك محضر آن گرامى را پيدا كرده و از خرمن دانشش خوشه‌ها چيدند. و بسيارى از اين تربيت يافتگان با مكتوب كردن علومى كه از امام جواد (ع) آموخته بودند خدمت شايانى به جامعه شيعى كردند.

شمار شاگردان و تربيت يافتگان امام جواد (ع) در منابع رجالى و تاريخى مختلف ذكر