برذعة: مرکز ناحیه ارّان در شمال رود ارس.

البرز: ر. ک: کوه های البرز.

بربشتر (باربسترو = Barbastro): شهری است در منطقه مرزی در شمال اسپانیا و در کنار رود سینکا (Cinca) که از رود آبرو منشعب است. این شهر در فاصله شصت کیلومتری شهر ساراکوسا قرار دارد.

برسی: مکانی است در بابِل و نزدیک مدائن. عبدالله بن حسن برسی کاتب به این مکان منسوب است.

برشلونه (بارسلون = Barcelon): مرکز استان کاتالونیا (Catalonia) است که در شمال شرقی اسپانیا و در ساحل شرقی دریای مدیترانه قرار دارد. این شهر در سال 94 ق / 713 م به تصرف موسی بن نصیر درآمد. سپس اسپانیایی ها آن را در سال 185 ق / 801 م باز پس گرفتند. از آن پس پایتخت کشور اراگون (Aragon) شد و توانست نقش تعیین کننده و اقتصادی در دریای مدیترانه ایفا کند.

برقة: نام منطقه ای بزرگ و شبه جزیره مانندی است که شهرها و روستاهایی را شامل می شود و ابتدای آن از مغرب نزدیک آغاز می گردد. این بخش امروزه در شرق لیبی و کنار دریای مدیترانه قرار دارد. بزرگ ترین شهر آن برقه است; لذا نام این شهر بر کلّ منطقه اطلاق یافته و به نام سیرینیکا (Cyrenaica) شناخته شده است.

برندیزی (Brindisi): شهری در ایتالیا که در ساحل جنوبی و مشرف به دریای آدریاتیک قرار دارد.

پروفانس (پروونس = Provence): منطقه ای در جنوب فرانسه که در امتداد ساحل دریای مدیترانه واقع است.

بزاخة: چاه های آبی در تهامه ـ حجاز ـ و متعلق به بنی اسد است جنگ بزرگی در زمان ابوبکر میان او و طلحة بن خویلد اسدی، که مدعی پیامبری شد و پرداخت زکات را منع کرد، در این منطقه روی داد.

بُست: واژه ای فارسی به معنای معبد یا پناهگاه امن و نام یکی از شهرهای سیستان قدیم و در افغانستان فعلی است که میان شهرهای هرات و غزنه و کنار رود هیرمند قرار دارد. دانشمندان، شعرا و علمای زیادی به این شهر منسوبند که از جمله آنها می توان ابوحاتم محمد بن حیان تمیمی که بزرگ روزگار خویش بود، اسحاق بن ابراهیم بن عبدالجبار قاضی و محدث، ابوسلیمان احمد بن محمد خطابی صاحب و مؤلف معالم السنن و غریب الحدیث و ابوالفتح علی بن محمد بستی شاعر بلند آوازه و تعدادی دیگر را نام برد.

بسطام: از شهرهای ناحیه قومس و دومین شهر پس از دامغان بود. زاهد بلندآوازه ابویزید(بایزید) بسطامی به این شهر منسوب است.

بسکره: منطقه ای آباد و از شهرهای مغرب میانه (الجزایر امروزی) است. این آبادی در استان قسطنطنیه و در دامنه کوه های اوراس در سرحد صحرای بزرگ قرار دارد.

بشکنس (Vascos): قومی هستند که امروزه به نام باسک (Basque) شناخته می شوند و در سمت غربی کوه های پیرینه ـ که حد فاصل بین فرانسه و اسپانیاست ـ سکونت دارند. این مردم از نیروی بدنی زیادی برخوردارند. مهم ترین شهرهای آنها پمپلونه (Pampelona) است که پایتخت پادشاهی نافار، ناوار بود.

بصره: شهری در کنار اروند رود و نزدیک اتصال این رود به خلیج فارس. این شهر را عتبة بن غزوان پس از فتح ابلّه بنا نهاد. بصره یکی از شهرهای اسلامی و موطن عده ای زیاد از صحابه، تابعین، دانشمندان نیکوکار و شعرای نوآور و بالاخره محل اعزام نیروهای فاتح اسلام بود. بصره و کوفه دو پایتخت عراق به شمار می آمدند. در مغرب، شهری به همین نام، بصرة المغرب، وجود دارد که محمد بن ادریسِ دوم در سال 218 ق / 833 م آن را بنا نهاد و یکی از شهرهای مشهور اسلامی به شمار می رفت. آثار باقی مانده از این شهر در سمت چپ جاده طنجه به سوق الاربعاء، در صد کیلومتری طنجه قرار دارد.

بصری: شهری است در فرمانداری حوران و در جنوب دمشق. این شهر به نام های بصری اسکی شام و بصری الشام معروف است.

بطائح: جمع بُطَیْحَه (مصغّر)، سرزمینی است پست که در جنوب عراق و بین کوفه و بصره قرار دارد و دو رود دجله و فرات به هنگام طغیان و شکسته شدن سدها، آن نواحی را می پوشانند. شهرها و روستاهایی در بطائح پراکنده اند. زمانی که آب این منطقه خشک شود، زمینی حاصل خیز می یابد.

بطلیوس (باداجوز = Badajoz): شهری بزرگ در اندلس که از نواحی منطقه ماردة است و در کنار رود وادی آنسة (گودیانا = Gudiana) قرار دارد. عده ای از علما از جمله ابومحمد عبدالله بن سید بطلیوسی که صاحب تألیفات زیادی است به این شهر منسوبند.

بعلبک: شهری قدیمی و یونانی که در منطقه بقاع لبنان قرار دارد. در این شهر آثار باقی مانده از یونانی ها و رومی ها وجود دارد. دسته ای از علما از جمله تقی الدین ابوالعباس مقریزی به این شهر (محله مقارزه) منسوب است. هم چنین امام اوزاعی در این شهر زاده شد.

بغداد: این شهر را منصور بنا کرد و آن را مدینة السلام نام نهاد. بنای این شهر در سال 145 ق آغاز شد و در سال 149 ق به پایان رسید و تا اواخر عهد خلفای بنی عباس پایتخت آنان بود. در آغاز حکومت عباسیان، به جهت وجود تمام رشته های علمی و ادبی و نیز حضور دانشمندان، ادیبان و شعرا در این شهر این پایتخت بر تارک پایتخت های جهان می درخشید. در مدارس بغداد نوابغ و افراد خارق العاده ای شکوفا شدند. شاعران این شهر توانستند شیرین ترین و