مرکز استان آذربایجان است. دانشمندانِ زیادی از جمله ابوزکریا یحیی معروف به ابن خطیب تبریزی امام و مورد استناد، در لغت و ادبیات عرب به این شهر منسوبند.

تبوک: شهری بین وادی القری و شام که دژی بوده و در آن چشمه سارها و نخلستان و باغ هایی وجود داشته است. پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله وسلم) این شهر را در آخرین جنگ خود در سال نهم هجری مورد حمله قرار داد. این شهر امروزه از شهرهای عربستان سعودی به شمار می رود.

تدمیر: ر. ک: مرسیه.

ترمذ: از بزرگ ترین شهرهای ماوراء النهر است که در کناره شرقی رود جیحون و در منطقه صغانیان قرار دارد. امام حافظ ترمذی صاحب سنن و عده زیادی از علما به این شهر منسوبند.

تستر: که امروزه شوشتر نام دارد از شهرهای مهم خوزستان به شمار می آید.

تطوان (تتوان): شهری معروف در شمال مغرب دور و در کناره ساحل دریای مدیترانه.

تطلیة تودلا (Tudela): شهری در اسپانیا و در شمال ساراکوسه و در کنار نهر ابرو، از جمله علمای منسوب به این شهر اعمی تطیلی را می توان نام برد.

تفلیس: تبلیس و بدلیس نیز خوانده می شود . ر.ک: بدلیس.

تکریت: شهری در کناره غربی رود دجله که آخرین شهر مرزی عراق و حد فاصل بین عراق و ناحیه جزیره به شمار می آید. این شهر به خاطر قلعه های مستحکم و غیرقابل نفوذش بر رود دجله شهرت یافته است.

تلمسان: شهری کهن و بزرگ که مرکز مغرب میانه بود و امروزه از بزرگ ترین شهرهای الجزایر به شمار می رود. گروهی از علما و صوفیان از جمله سرورم بومدین و ابو عباس احمد بن محمد تلمسانی صاحب کتاب نفح الطیب به این شهر منسوبند.

تنّیس: شهری در جزیره ای در دریاچه دمیاط در شمال مصر که امروزه ویرانه ای بیش نیست.

تهامه: دشتی گسترده و پست که بر ساحل شرقی دریای سرخ و در امتداد حجاز، عسیر و یمن واقع شده است. در این دشت، روستاها و بندرهای زیادی وجود دارد.

تهوده: محلی در منطقه زاب در مغرب میانه و نزدیک بسکره، که به قبیله تهوده که از تیره بربرها و ساکن آن محلند منسوب است. در این محل و در نزدیکی بسکره در سال 64 ق (682 م) جنگی میان عقبة بن نافع و بربرها رخ داد که به شهادت عقبة بن نافع منجر شد. از آن زمان تا حال تهودة را سیدی عقبة می خوانند که نخلستانی است که آرام گاه عقبه در آن واقع است.

توّج: شهری بوده در ایران و نزدیک ارّجان در دهانه رود شاپور یا در نزدیکی آن، که به ویرانی کشیده شد.

تور (Tours): شهری است که در جنوب غربی پاریس و در کنار نهر لور قرار دارد. مسلمانان در قرن 8 میلادی آن را مورد تهاجم قرار دادند. (ر.ک: بلاط الشهداء، و پواتیه).

تونس: شهر بزرگی از شهرهای مغرب نزدیک که بر ساحل دریای مدیترانه قرار دارد. شهر تونس بر ویرانه های شهر فینیقیِ قرطاجه (کارتاژ) و در نزدیکی آن ایجاد شد و اسم قدیمی آن ترشیش است. مسجد جامع این شهر و یک کارگاه کشتی سازی در سال 114 ق توسط حاکم افریقا عبیدالله بن الحبحاب ساخته شد. دانشمندان زیادی به این شهر منسوبند. این شهر امروز مرکز جمهوری تونس است.

تیبت (تبّت): فلاتی کوهستانی با وسعت بسیار و در قلب آسیا که بین چین، افغانستان و هند قرار دارد. این منطقه با ارتفاعات چهارهزار تا پنج هزار متری مرتفع ترین مناطق جهان به شمار می رود.

تیماء: واحه ای نزدیک وادی القری که پیامبر مکرم اسلام(صلی الله علیه وآله وسلم)در سال نهم هجرت آن را تصرف کرده، با مردم آن جا مصالحه کرد.

تیهرت: ر.ک: تاهرت.

ث

ثرثار: ر.ک: نهر ثرثار.

ثغور: خطی ممتد و به هم پیوسته از دژها که اعراب آن را ثغور می خواندند. اما ثغور اصطلاحی، از شهر ملطیه که در کنار فرات علیاست، تا شهر طرسوس در نزدیک ساحل دریای مدیترانه، امتداد یافته است. این دژها گاهی توسط رومیان و گاهی توسط مسلمانان تسخیر می شد و همواره میان آن ها دست به دست می گشت. این مجموعه دژها به دو بخش تقسیم شده اند: بخش اول که در شمال شرقی قرار داشت از ناحیه جزیره حفاظت می کرد و دومین بخش که دژهای شام (ثغور الشام) نام داشت، شام را تحت پوشش قرار می داد. ازجمله دژهایی که از جزیره حمایت می کردند، ملطیه، زبطره، حصن منصور، بهستا، حدث، مرعش، هارونیه و کنیسه نام داشتند. و دژهایی که شام را مورد حمایت قرار می دادند، عبارت بودند از: مصیصة، اذنه و طرسوس. عرب های اسپانیا، ثغور را به چند منطقه تقسیم می کردند از جمله: دژ علیا که دژ دور نیز گفته می شد و شهر ساراکوسه و نواحی آن را در برمی گرفت. پس از آن دژهای میانی که شامل شهر سالم و توابع آن بود و سومین دژ، در شهر طلیطله و مناطق تابع آن وجود داشت. حاکمان این دژها عبارت بودند از اعراب و بربرها و دورگه هایی که از پدران و مادران دو نژاده به وجود آمده اند مانند تجیبی ها، بنی هود، بنی رزین، بنی ذی النون، بنی قسیّ; و اسپانیایی هایی که به اسلام گرویدند .