س

سالم (Medinaceli): همان شهر سالم است که سردار مغربی سالم المصمودی در پی فتوحات طارق بن زیاد بنا نهاد. خلیفه عبدالرحمان ناصر این شهر را تجدید بنا کرد و از آن به عنوان دژ و استحکامات دفاعی علیه کاستیلا بهره برد. آرام گاه منصور بن ابی عامر در این شهر قرار دارد. شهر سالم در شمال غربی مادرید قرار گرفته است.

سامراء: شهری است در کنار دجله و شمال بغداد. این شهر پیش از اسلام نیز شهرت داشته و به زبان آرامی، سامراء گفته می شد. خلیفه معتصم این شهر را اقامت گاه خود قرار داد و دستور داد از آن پس شهر را سرّ من رأی بخوانند. هفت تن از خلفای بنی العباس، مدت زمانی بیش از نیم قرن (از سال 221 ق تا 279 ق / 836 ـ 892 م) این شهر را پایتخت خود قرار دادند. کاخ های موجود در این شهر به طول هفت فرسخ در کنار رودخانه امتداد داشت. معتصم، سربازان ترک را به این شهر انتقال داد و املاکی را تیول آنها ساخت. کاخ جوسق توسط معتصم، کاخ هارون توسط واثق، شهر متوکلیه و کاخ جعفری از سوی متوکل، و کاخ المعشوق از طرف معتمد، در این شهر بنا نهاده شدند و از همین کاخ المعشوق بود که مرکز حکومت، پیش از وفات معتمد، در سال 279 ق (892 م) به بغداد منتقل شد. این شهر، شکوفایی بزرگ خود را در قرن سوم هجری شاهد بود. از آثار به جای مانده تا به امروز مسجد جامع کبیر، گلدسته منحصر به فرد و برکه متوکل و برخی از ویرانه های کاخ ها را می توان نام برد. ضمناً حرم و بارگاه امام دهم حضرت هادی و امام یازدهم حضرت امام حسن عسکری نیز در این شهر واقع است که در صحن آن سرداب غیبت قرار دارد و شیعیان بر این عقیده اند که امام دوازدهم حضرت مهدی در سال 264 ق در این سرداب از نظرها پنهان شده است و او حضرت قائم منتظر است که در آخرالزمان ظهور خواهند کرد.

سبته (Seuta): شهری است مشرف بر تنگه جبل الطارق و در شمال مغرب دور که شبه جزیره ای را در این تنگه به وجود آورده است. این شبه جزیره از سمت جنوب توسط کوه ها احاطه شده است. این موقعیت، شهر سبته را به گونه ای ناگسستنی به اندلس پیوند داده است. به همین دلیل این شهر در قرون وسطی از نظر تمدن و فرهنگ و وضعیت سیاسی، رنگ و گونه اندلسی به خود گرفت و در نتیجه این پیوستگی به اندلس، در مقابل امویانِ حاکم بر اندلس تسلیم شد. بعدها بنی حمّود از خاندان ادریسیان در دوره حکومت های ملوک الطوایفی بر آن استیلا یافتند. پس از آن تحت سلطه مرابطین و موحدین مغرب در آمد. تا این که در سال 1415 م پرتغالی ها بر این شهر دست یافتند و سپس در سال 1580 م به دست اسپانیایی ها افتاد که تا امروزه نیز تحت حکومت اسپانیاست. دانشمندانی از این شهر برخاستند که ابن مرانة السبتی ریاضیدان و عالم به تقسیم ارث، هندسه و فقه، و ابن عطاء کاتب و ابن غازی خطیب و ابوالفضل عیاض بن عمرو یحصبی صاحب کتاب الشفا و دیگران از جمله آنانند.

سبسیطة (Sibastia): همان شهر سیواس است که به یونانی سباستیا یا سباستیبول خوانده می شود و در مرکز آناتولی و کنار نهر هالیس (Halis) یا قزیل آرماق (رود سرخ) واقع شده است. در فلسطین نیز شهری به نام سبسطیه وجود دارد که از نواحی شهر نابلس بوده و در شمال غربی آن قرار دارد.

سبیطلة: از شهرهای تونس است که در جنوب قیروان قرار دارد. سردار رومی جورجیو این شهر را پس از ورود مسلمانان به افریقیه به عنوان پایگاه خویش برگزید. زیرا این شهر در قلب سرزمین قرار داشت. هدف او از این کار جلوگیری از تهاجم اعراب بود.

سیستان: منطقه ای است که امروزه شامل بخش غربی افغانستان و بخشی از ایران می شود ودر گذشته استان مهم و معتبری به شمار می آمد. از شهرهای این منطقه بُست و کرکویه و زرنج (Zarnj) معرب زرنک، هستند. علمای زیادی به این شهر منسوبند که از جمله باید از ابوداود سلیمان بن اشعث بن اسماعیل ازدی سیستانی پیشوای محدثان و صاحب کتاب السنن نام برد. مرکز سیستان در قرون وسطی شهر زرنج بود که توسط تیمور لنگ به ویرانه ای تبدیل شد. آثار این شهر هم چنان باقی است.

سجلماسة: نام شهری در غرب صحرای بزرگ و مرز امروزی مغرب که دره ایسلی از کنار آن می گذرد و دارای محصولات زراعی و نخیلات است. این شهر از مهم ترین شهرهای تجاری در دوره های اسلامی بوده است. کسب موقعیت بازرگانی، به دلیل گذشتن کاروان ها از این محل بوده است. نیز مدت زمانی مرکز خوارج مدراری بوده که امروزه در مکان این شهر، شهر ریسانی از استان تافیلالت ساخته شده است.

سرخس: از شهرهای خراسان و بین نیشابور و مرو قرار دارد. از دانشمندان این شهر شمس الدین سرخسی مؤلف کتاب المبسوط در فقه حنفی است.

سردینیه: ر.ک: جزیره سردینیه.

سرقسطة (زاراگوزا = Zaragoza): شهری بلند آوازه که در شمال غربی اسپانیا در منطقه ارغوان کنار رود ابرو قرار گرفته است. این شهر به دلیل این که حصار آن از سنگ سفید است البیضاء نام گرفت. مسجد و محراب آن را سردار عربی حنش بن عبدالله صنعانی بنا نهاد که در سال صدم هجری در همین شهر وفات یافت. از بناهای مشهور عربی در این شهر، کاخ جعفریه است که در شرق شهر و کرانه رود ابرو قرار دارد. احتمال قوی آن است که این کاخ را المقتدر بالله بن هود پادشاه