تشکیل می دهد. نام دجله در زبان یونانی تیکرس بوده است; ولی نام بابلیِ آن ادکلات است که واژه دجله، از این کلمه بابلی گرفته شده است.

نهر دُجیل: رودی است که از شهر اهواز گذشته نزدیک بندر آبادان به خلیج فارس می ریزد. نام این رود کارون است که اعراب آن را دُجیل (دجلة کوچک) خوانده اند. رودخانه ای نیز به همین نام هست که میان بغداد و تکریت به دجله می ریزد.

نهر ارس: رودی است بزرگ که از استان قالیقلا در غرب ارمنستان سرچشمه می گیرد. این رود به سمت شرق جریان پیدا کرده و با پیوستن به رود کرّ به دریای خزر می ریزند. ناحیه ران میان این دو رود قرار گرفته است.

نهر رون (Rhone): نهری است که از کوه های آلپ سویس سرچشمه گرفته به دریاچه لیمان سرازیر و سپس وارد فرانسه شده و با گذشتن از شهر لیون با رود سون (Saon) تلاقی کرده، به دریای مدیترانه می ریزند.

نهر زاب: نام دو رودخانه است که به دجله می پیوندند. یکی از آن ها زاب علیا نام دارد که از کوه های آذربایجان جاری شده و در کنار شهر حدیثه در جنوب موصل به دجله می ریزد. نام رود دیگر زاب سفلی است که به فاصله صد مایلی زاب علیا قرار دارد. این رود از منطقه جبال قهستان سرچشمه می گیرد. در افریقا نیز رودی به نام وادی الزاب وجود دارد که از کوه های اوراس سرچشمه گرفته و به دریای مدیترانه می ریزد.

نهر سبو: رودی است که از کوه های میانی اطلس در شمال شهر رباط برآمده و به اقیانوس اطلس می پیوندد.

نهر سند: که به نام رود اندوس (Indus) نیز خوانده می شود، رودی است بزرگ که از ارتفاعات تبّت سرچشمه گرفته و به دریای عمان می ریزد.

نهر سیحان: این رود از کوه های ارمنستان صغری سرچشمه گرفته و به سوی جنوب جریان پیدا می کند. رود سیحان با گذشتن از شهر آدانا در نزدیک شهر مرسین، به دریای مدیترانه می ریزد.

نهر سیحون: از آسیای میانه، از منطقه قرقیزستان (Kirghizistan) روسیه سرچشمه می گیرد و به دریای آرال می ریزد. این رود به زبان یونانی جاکسارتس (Jaxartes) و در دوران مغول ها سیر دریا (Syradaria) خوانده می شد.

نهر شط العرب ] اروند رود[ : شط العرب از دو رودخانه دجله و فرات تشکیل می شود. دجله و فرات در قرنه جنوب عراق به هم پیوسته و شط العرب در نهایت به خلیج فارس می ریزد.

نهر شنیل (Genil): از شاخه های رود وادی الکبیر است که از شهر غرناطه (گرانادا) می گذرد.

نهر عاصی: از منطقه هرملِ لبنان سرچشمه گرفته و با گذشتن از شهرهای حمص و حماة در سوریه، وارد ترکیه می شود. این رود پس از عبور از شهر انطاکیه، در نزدیکی شهر سویدیه به دریای مدیترانه می ریزد. نهر عاصی را به دلیل مسیر غیر طبیعی اش عاصی (نافرمان) خواندند; زیرا بر خلاف تمام رودها که از شمال به جنوب در حرکتند، این رود از جنوب به شمال جریان دارد. نام این رود نزد رومیان اورونت (Oronte) بوده و تا به حال در منابع بیگانه به همین نام خوانده می شود.

نهر غانج (رود گنگ): نام رودی است بزرگ که از کوه های هیمالیا سرچشمه گرفته و با جاری شدن در منطقه بنگال هند، و با عبور از بنارس شهر مقدس هندوها، به خلیج بنگال می ریزد.

نهر فرات: از کوه های شمالی ارمنستان سرچشمه گرفته با عبور از ترکیه، به سوی جنوب جریان یافته وارد خاک سوریه می شود. این رودخانه سپس با تغییر جهت به سوی شرق داخل عراق شده و با روان شدن به سمت جنوب عراق، ضمن تلاقی با رود دجله (شط العرب ] اروند رود[) را تشکیل می دهند. شط العرب نیز به خلیج فارس می ریزد. بابلیان، را بوراتی و یونانی ها اوفراتس و بالاخره اعراب نام فرات بر آن نهادند.

نهر لامس: نام رودی است در غرب شهر طرسوس که در روزگار رومیان، آن را رود لموس (Lemos) می خواندند و اعراب با نام رود لامس از آن یاد می کردند. مبادله اُسرا میان مسلمانان و روم و هم چنین پرداخت فدیه برای آزادی اسرا در این جا صورت می گرفت.

نهر لوار (Laire): یکی از رودهای بزرگ و طولانی فرانسه است که از ارتفاعات مرکزی (Mossif Central) فلاتی بلند واقع میان فرانسه و شرق آن سرچشمه می گیرد. این رود به سمت شمال و سپس به غرب جریان می یابد و به اقیانوس اطلس می ریزد. رودهای دیگر به این رود می پیوندند. این رود از شهرهای بزرگی مانند اورلیئان، تور و پواتیه می گذرد. در نزدیکی شهر پواتیه جنگ بلاط الشهداء رخ داد.

نهر وادی الکبیر (Cuadalquivir): رود بزرگ اندلس است که از کوه های سبیبرامورینا سرچشمه گرفته و به سمت غرب به طرف شهرهای جیّان، شقتده، الزهراء، قرطبه (کردوبا) تا اشبیلیه (سیویلا) جریان می یابد. سپس با تغییر مسیر به سوی جنوب در نزدیک شهر شریش به اقیانوس اطلس می ریزد.