البتّه ممکن است بر حقوق غير مالي آثار مالي نيز مترتّب گردد؛ مانند اين‌که حق زوجيت موجب مطالبه‌ي نفقه مي‌شود يا حق قصاص که قابل تبديل به ديه و مال است.

حق مالي: امتيازي است که در هر نظام حقوقي به منظور تأمين نياز‌هاي مالي شخص به آن‌ها داده مي‌شود. اين دسته از حقوق بر خلاف گروه اوّل قابل مبادله و تقويم به پول است، مانند: حق ملکيت، حق منفعت، حق شفعه و مانند اين‌ها.

به اعتبار ديگري حق ممکن است از طبيعت شيئ سرچشمه گرفته باشد، مانند: حق حيات و نيز ممکن است مقتضاي اخلاق يا بناي عرفي و عقلا و يا حکم شرع و قانون داخلي و بين‌المللي و يا امور ديگر باشد. و به همين اعتبار است که حقوق را به اين امور منسوب مي‌کنند و مي‌گويند: حق طبيعي، اخلاقي، عرفي، شرعي، داخلي و بين‌المللي.

هم‌چنين حق به اعتبار دايره‌ي وسعت آن به مطلق و نسبي، و به اعتبار زمان پيدايش آن به منجّز و معلّق، و به اعتبار مدّت بقا، به موقّت و دائم، و به اعتبار زمان اجرا، به حال و مؤجّل، و به اعتبار قابليّت زمان، به ثابت و متزلزل تقسيم مي‌شود.[1]

ج: مفهوم تکليف و شرايط آن

تکليف در لغت عرب از مادة کُلفَت گرفته شده که به معني سختي و مشقّت است[2]، امر به چيزي که در آن مشقت و سختي است تکليف مي‌نامند[3] و آمر را مکلّف (با کسر لام) و کسي که موظّف به انجام امر مي‌گردد را مکلَّف (با فتح لام) گويند.

تکليف را به‌دو قسم تقسيم نموده‌اند:

اوّل ـ تکليف پسنديده يا ممدوح

مقصود از آن تکليفي است که داراي مصلحت باشد به گونه‌اي که بدون انجام آن تحقق نيابد, تکاليفي که خداوند متعال به پيامبر و امام(عليهما السلام) مي‌نمايد از اين قسم مي‌باشد.

[1] . مبسوط در ترمينولوژي حقوق 3: 1670 و بعد ازآن حقوق متقابل کودک و ولي در اسلام: 12 ـ 13و19.

[2] . مصباح المنير: 537.

[3] . مجمع البحرين 5: 115, لسان العرب12: 141.