الاسلام 3/192 و193.
[11] ــ صفة الصفوة 1/198.
[12] ــ الدرجات الرفیعه 324.
[13] ــ الکافی 2/634.
[14] ــ تاریخ مدینة دمشق 7/217 و218.
[15] ــ الطبقات الکبری 3/498.
[16] ــ تاریخ مدینة دمشق 7/217 و218.
[17] ــ کامل بهائی 1/334 مجالس المؤمنین 1/232 و233.
[18] ــ الاحتجاج 1/97، 102 و153 ـ 157.
[19] ــ الفهرست (الندیم) 30 و39.
[20] ــ اسد الغابه 1/50 غایة النهایه 1/31 سیر اعلام النبلاء 1/402.
[21] ــ الطبقات الکبری 3/502 المستدرک علی الصحیحین 3/342.*

دیگر منابع: الاعلام 1/82 تهذیب الکمال 2/271 خلاصة الاقوال 22 الجرح و التعدیل 1/1/290 الذریعه 16/262 المعجم الکبیر 1/197 رجال البرقی 2 رجال الطوسی 4.

أثیر (قرن سوم و چهارم هجری)

أثیر (ابن أثیر).

فردی عالم و فاضل و از علمای امامیه بود و در اواخر قرن سوم یا اوائل قرن چهارم هجری می زیست. او با علم حدیث و کلام آشنایی داشت و کتابی به نام حجة التفصیل در باب برتری امام علی(علیه السلام) تألیف کرد. این کتاب از مصادر کتاب الیقین ابن طاووس بوده است. ابن طاووس می گوید: نسخه ای کهن از آن به دست ام رسید که سال استنساخ آن 469 هجری بود و روی جلد آن به خط حسن بن محمد بن حسن طوسی، فرزند شیخ طوسی در سال 472 هجری چنین نوشته شده بود: اصول این کتاب را مشاهده کرده و خواندم و در آن الفاظ و معانی زیبا و مناظره ها و ادله ای که از قرآن استخراج کرده بود، یافتم که پیش از اثیر، کسی بدان ها نپرداخته بود. این مطالب دلالت بر فضل و علم اثیر دارد. هم چنین بر روی جلد این کتاب خط سه تن از علمای دیگر وجود دارد که اثیر را ستوده اند. گفتنی است آقابزرگ تاریخ کتابت آن را به اشتباه 369 هجری آورده و احتمال داده است که همان کتاب حقائق التفصیل جعفر بن ورقا باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ اعیان الشیعه 2/459.
[2] ــ الذریعه 6/260.
[3] ــ الیقین 384.
[4] ــ الذریعه 6/260.

دیگر منابع: طبقات اعلام الشیعه 2/13 بحارالانوار 37/327.

احمد ـ ابّار (م 290 هـ )

ابوالعباس احمد بن علی بن مسلم أبّار بغدادی خیوطی نخشبی.

ساکن بغداد بود و از کسانی چون امیة بن بسطام، علی بن عثمان لاحقی، عباس بن ولید نرسی و ابوقدامه سرخسی روایت نمود و روایتگرانی همچون ابوالعباس سراج نیشابوری، یحیی بن محمد بن صاعد، ابوسهل بن زیاد قطان و اسماعیل بن علی خطبی از وی روایت کرده اند.1 رجال نویسان اهل سنت وی را محدث بغداد، حافظ، زاهد و فردی موثق توصیف کرده و گفته اند که او از مادرش اجازه خواست تا برای کسب علم نزد قتیبه رود و او موافقت نکرد، ولی پس از مرگ مادرش به خراسان رفت که قتیبه نیز از دنیا رفته بود.2 ابّار دارای مذهب حنبلی بوده3 و کتاب تاریخ اثر او می باشد.4 وی سرانجام در سال 290 هـ در بغداد درگذشت.5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 4/306.
[2] ــ طبقات علماء الحدیث 2/346.
[3] ــ طبقات الحنابله 1/52.
[4] ــ تاریخ الاسلام 21/74.
[5] ــ العبر 1/418.*

دیگر منابع: تاریخ مدینة دمشق 5/72 مختصر تاریخ دمشق 3/187 تذکرة الحفاظ 2/639 سیر اعلام النبلاء 13/443 اللباب فی تهذیب الانساب 1/23 ایضاح المکنون 1/211 طبقات الحفاظ 285 الاعلام 1/170 معجم المؤلفین 2/23.

احمد ـ ابن ثوابه (م 277 هـ )

ابوالعباس احمد بن محمد بن ثوابه کاتب.

از خاندان آل ثوابه یا بنی ثوابه بود که نیای بزرگشان یونس، حجّامی نصرانی بود و لبابه لقب داشت. ابوالعباس ادیب، شاعر و از دبیران دولت عباسی بود که در نثرنویسی ماهر و استاد بود. نامه هایش خواندنی و اشعارش نیکو بود. کسانی چون احمد بن ابی طاهر، ابوعبدالله بن عوف و مبرد از او حدیث نقل کرده اند و این سه نفر همیشه در محافل ادیبانه ابن ثوابه شرکت می کردند.1 وی شیعه بود و در عصر فرمانروایی مهتدی عباسی (خلافت 255 ـ 256 هـ ) از جمله همکاران وزیر خلیفه یعنی سلیمان بن وهب به شمار می آمد.2 وی در توطئه ای علیه مهتدی به همراه این وزیر همکاری کرد، لذا به فرمان مهتدی خانه اش غارت شد.3 گویا در همین زمان به زندان هم افتاده و ابوعبدالله به زودی در زندان او را ملاقات کرده و دو بیت شعر روایت کرده است.4 ابوالعباس فردی خودخواه بود که بر همه خرده می گرفت. در مجلسی به شخصیت بزرگی چون ابوصقر بی حرمتی کرد، بدین لحاظ مورد نفرت او واقع شد، لکن زمانی که ابوصقر به وزارت معتمد عباسی (خلافت 256 ـ 279 هـ ) انتخاب شد، ابوالعباس