دیگر منابع: معجم البلدان 3/314 النجوم الزاهره 3/43 ریحانة الادب 8/197 تاریخ التراث العربی 2/4/225 سیر اعلام النبلاء 13/125 وفیات الاعیان 7/55 تاریخ الاسلام 20/55 مختصر تاریخ دمشق 3/269.

احمد ـ ابن منجم (قرن سوم هجری)

ابوعیسی احمد بن علی بن یحیی بن ابی منصور بغدادی، ابن منجم.

از جمله خاندان مشهور آل منجم بود که نسب آنان به یزدگرد می رسید و در خدمت مأمون (خلافت 198 ـ 218 هـ ) و دیگر خلفای عباسی بودند.1 احمد شاعر بود و اشعاری از خود برجای گذاشت.2 الندیم می گوید: وی صاحب آثاری بوده که از آن جمله است: تاریخ سنی العالم و نیز رساله ای در جواب قسطا بعلبکی در موضوع نبوت رسول گرامی اسلام.3

از آنجا که پدر ابوعیسی در سال 275 هـ و دو برادرش یحیی و هارون در سال های 288 و 300 هـ وفات کرده اند،4 او را نیز از رجال قرن سوم می توان به شمار آورد، هر چند مرگ او ممکن است در اوایل قرن چهارم رخ داده باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 160.
[2] ــ معجم البلدان 3/244.
[3] ــ الفهرست (الندیم) 161 و 353.
[4] ــ همان 160 و 161.*

دیگر منابع: الامتاع و المؤانسه 1/56 لغت نامه دهخدا 1/1054 و3/4375.

احمد ـ ابن هشام (م217 هـ )

ابوجعفراحمد بن هشام.

از ادیبان و شاعران عصر خویش به شمار می رفت1 و سمت فرماندهی را نیز در نیروهای طاهر بن حسین (امارت 205 ـ 207 هـ ) به عهده داشت. وی از مشاوران نزدیک طاهر بن حسین بود و نظرات و راهنمایی های او نقش مهمی در پیروزی طاهر بن حسین بر علی بن عیسی بن ماهان داشت به عنوان نمونه، هنگامی که برخورد دو لشکرِ طاهر بن حسین و علی بن عیسی در نزدیکی های ری قطعی شد، احمد به طاهر پیشنهاد کرد از آنجا که ممکن است علی بن عیسی بگوید از سوی امین خلیفه عباسی (خلافت 193 ـ 198 هـ ) به امارت ری آمده و در این صورت امکان جنگ با او نخواهد بود، بهتر آن است که به خلع امین و خلافت مأمون (خلافت 198 ـ 218 هـ ) ندا داده شود. طاهر قبول کرد و احمد به منبر رفته و از سوی طاهر، خلع محمد امین و خلافت مأمون را رسماً اعلام کرد.2 همچنین هنگامی که دو لشکر به هم رسیدند، به پیشنهاد احمد نسخه های بیعتی را که علی بن عیسی از او و طاهر و اهل خراسان برای مأمون گرفته بود، بر سر نیزه کردند تا علی بن عیسی بفهمد که خود بیعت را شکسته است. وی با شجاعتی که داشت، با این کار در مقابل لشکر علی بن عیسی ایستاد و به نصیحت او پرداخت.3 احمد همچنین گاهی از طرف مأمون به مأموریت های نظامی می رفته است.4 پدر او هشام نیز از مشاوران مأمون بوده است.5 وی سرانجام در سال 217 هـ به قتل رسید6 و مجموعه ای از اشعار که حاوی پنجاه ورقه است، از او بر جای ماند.7

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ التراث العربی 2/4/219.
[2] ــ تاریخ الطبری 8/319 ـ 392.
[3] ــ همان 393.
[4] ــ تاریخ ابن خلدون 3/319.
[5] ــ الکامل فی التاریخ 6/229. 6 ـ تاریخ التراث العربی 2/4/219.
[7] ــ الفهرست (الندیم) 188.*

دیگر منابع: تاریخ الطبری 8/626 الاغانی 5/301 و 19/86 تاریخ الاسلام 13/25 و 26 المنتظم 10/275 مروج الذهب 3/372 الکامل فی التاریخ 6/242.

احمد ـ اثرم

احمد ـ اثرم (م 261 هـ )

ابوبکر احمد بن محمد بن هانی اثرم بغدادی اسکافی طائی کلبی.

تبار وی از خراسان،1 ولی خودش اهل اسکاف بنی جنید، از نواحی نهروان بین بغداد و واسط بود،2 از این رو بعضی او را اهل بغداد دانسته اند.3 وی فقه را نزد احمد بن حنبل آموخت و از عفان، ابونعیم، قعنبی و دیگران روایت نقل کرده و راویانی چون نسائی، موسی بن هارون و ابن صاعد از وی روایت نقل کرده اند.4 وی محدثی حافظ، ثقه و فقیه و دارای حافظه ای قوی بود.5 مرگ اثرم را در سال 261 هـ در شهر اسکاف آورده اند،6 اما ابن حجر گوید که این تخمین است و سخن درست سال مرگ او 273 هـ است.7

آثار وی کتاب های العلل، التاریخ، الناسخ و المنسوخ در باب حدیث و السنن در فقه و بر مبنای مذهب ابن حنبل می باشد.8

پی نوشت ها

[1] ـ الثقات 8/36.
[2] ــ الفهرست (الندیم) 285.
[3] ــ الثقات 8/36.
[4] ــ تاریخ بغداد 5/110.
[5] ــ البدایة والنهایه 11/108.
[6] ــ المنتظم 13/83 تاریخ الاسلام 20/53.
[7] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 1/78.
[8] ــ الفهرست (الندیم) 285.*