بود.1 مروزی فردی دانشمند، فاضل2 و کاتب بود و در شعر هم دستی داشت3 و اولین کسی بود که کتابی درباره خراج تألیف کرد.4 مورخان گفته اند که وی در خراسان در دربار مأمون (خلافت 198 ـ 218 هـ ) بود. پس از انتقال مأمون به عراق اوضاعش به نابسامانی گرایید، ولی سرانجام به او ملحق شد و چون مانع ملاقات وی با مأمون شدند، با فرستادن رُقعه و نوشتن اشعاری خطاب به مأمون، درخواست کمک از او کرد. خلیفه به صورت اتفاقی رقعه را یافت و با خواندن آن اشعار تحت تأثیر قرار گرفت، از این رو به او اجازه ورود داد و با بخشیدن اموال فراوان به او، از وی دلجویی و تفقّد کرد.5 از آثار او کتاب الخراج و کتاب الرسائل است.6

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 2/238 الفهرست (الندیم) 150.
[2] ــ الفهرست (الندیم) 150.
[3] ــ تاریخ مدینة دمشق 11/147.
[4] ــ الفهرست (الندیم) 150.
[5] ــ تاریخ مدینة دمشق 11/147.
[6] ــ الفهرست (الندیم) 150.*

دیگر منابع: الفهرست (الندیم) 189 لب اللباب 1/252.

حَفیدهمروان ـ اصغر حکم ـ خزاعی (م 295 هـ )

ابوعبدالله حکم بن معبد بن احمد بن عبید خزاعی بغدادی اصفهانی، ملقب به ابن معبد.

به نوشته ابونعیم اصفهانی، وی محدثی ثقه و کثیرالحدیث بود و حدیث را از بزرگانی چون ابوموسی، نصر بن علی و محمد بن حمید رازی آموخت و روایت کرد.1 وی علاوه بر حدیث، در فقه و ادبیات نیز مهارت داشت و از فقهای برجسته حنفی به شمار می رفت.2 او در اصفهان حلقه تدریس بر پا ساخته بود و افرادی چون ابواحمد عسّال، ابوالشیخ و طبرانی از شاگردان وی بودند.3 الندیم وی را در زمره شاعران ذکر کرده، اما سروده های وی را مشاهده نکرده است.4 خزاعی دارای تألیفی به نام کتاب السنّه بود و در نهایت به سال 295 هـ از دنیا رفت.5

پی نوشت ها

[1] ـ ذکر اخبار اصفهان 1/298.
[2] ــ الوافی بالوفیات 13/113.
[3] ــ تاریخ الاسلام 22/140. 4 ـ الفهرست (الندیم) 193. 5 ـ الجواهر المضیئه 1/223.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 13/552 لغت نامه دهخدا 6/8045 بغیة الوعاة 1/545 کشف الظنون 2/1426 شذرات الذهب 2/218 هدیة العارفین 1/333 معجم الصغیر 1/157 العبر 1/428 معجم المؤلفین 4/71.

حکم ـ خیّاط (زنده در پیش از 183 هـ )

ابوعلی حکم بن ایمن خیّاط (حنّاط) کوفی.

اهل کوفه و از موالی قریش و از یاران امام صادق(علیه السلام) بود1 و از آن امام و امام کاظم(علیه السلام)روایت دارد.2 وی همچنین از ابوبصیر، ابان بن تغلب و دیگران روایت نقل کرده است.3 او از راویان امامیه و مورد اعتماد بود4 و بزرگانی چون محمد بن ابی عمیر5 و صفوان بن یحیی از او روایت کرده اند.6 ایشان تا پیش از سال 183 هـ زنده بوده است.7 آثار او کتاب الحدیث8 یا همان اصل9 می باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 171.
[2] ــ رجال النجاشی 1/330.
[3] ــ الجامع فی الرجال 2/655.
[4] ــ اعیان الشیعه 6/207.
[5] ــ رجال النجاشی 1/330.
[6] ــ جامع الرواة 1/264.
[7] ــ موسوعة طبقات الفقهاء 2/153.
[8] ــ الذریعه 6/326.
[9] ــ الفهرست (طوسی) 62.*

دیگر منابع: اعیان الشیعه 6/207 مجمع الرجال 2/216 قاموس الرجال 3/369 منهج المقال 120 تنقیح المقال 1/356 هدایة المحدثین 48 رجال البرقی 38 نقد الرجال114.

حکم ـ صیرفی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

ابوخلاّد حکم بن حُکیم صیرفی اسدی کوفی.

اهل کوفه و از راویان1 و اصحاب2 امام صادق(علیه السلام)به شمار می رفت. او از راویان امامی مذهب و مورد اعتماد بود3 و افرادی چون ابن سماعه،4 صفوان بن یحیی و محمد بن ابی عمیر از وی روایت می کردند.5 علامه از ابن عقده نقل کرده که ایشان با حکم بن حُکیم ابن اخی خلاّد متحد است.6 از جمله آثار او کتاب الحدیث7 می باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/329.
[2] ــ رجال الطوسی 171و185.
[3] ــ رجال النجاشی 1/329.
[4] ــ الفهرست (طوسی) 62.
[5] ــ رجال النجاشی 1/329و 330.
[6] ــ خلاصة الاقوال 60.
[7] ــ الذریعه 6/326.*

دیگر منابع: اعیان الشیعه 6/208 جامع الرواة 1/265 رجال البرقی 38 تنقیح المقال 1/357 دائرة المعارف الشیعیة العامه 8/404 نقد الرجال 114 منهج المقال 120 معجم رجال الحدیث 6/166.