وی در قیروان و مصر از محضر اساتیدی چون ابن عون، محمد بن عبدالحکم، یونس صوفی و دیگران علم آموخت. از شاگردان وی، مؤمّل بن یحیی را می توان نام برد که از او روایت نیز کرده است. وی سرانجام به سال 299 هـ در مصر درگذشت.2 اثر او کتاب مختصر المدونة فی الفقه می باشد.3

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 4/382.
[2] ــ ترتیب المدارک 3/259.
[3] ــ معجم المؤلفین 4/77.*

دیگر منابع: الدیباج المذهب 178.

حمزه ـ اشعری (در عصر امام جواد(علیه السلام))

ابویعلی حمزة بن یعلی اشعری قمی.

از امام رضا و امام جواد(علیهما السلام)1 و افرادی چون زکریا بن آدم، علی بن ادریس و محمد بن سنان روایت کرده و راویانی چون محمد بن علی بن محبوب، احمد بن محمد بن عیسی و سعد بن عبدالله از او روایت کرده اند.2 او محدثی ثقه و از چهره های سرشناس محسوب می شد.3 اثر مهم وی کتاب الحدیث4 است که عده ای از اصحاب از جمله شیخ مفید آن را با چند واسطه از صفار نقل می کند.5

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/335.
[2] ــ معجم رجال الحدیث 6/283 و 284.
[3] ــ خلاصة الاقوال 53. 4 ـ الذریعه 6/327. 5 ـ رجال النجاشی 1/335.

دیگر منابع: تنقیح المقال 1/377 جامع الرواة 1/283 رجال ابن داود 134 منهج المقال 126 اعیان الشیعه 6/252 الوجیزه 40 نقد الرجال 120 مستدرکات علم رجال الحدیث 3/284 هدایة المحدثین 52 قاموس الرجال 4/51.

حمزه ـ زیّات (80 ـ 156 هـ )

ابوعماره حمزة بن حبیب بن عمارة بن اسماعیل زیّات تمیمی تیمی سلمی.

اهل کوفه، و مولای آل عکرمة بن ربعی تیمی بود و در آغاز شغل روغن فروشی داشت.1 تولد وی را به سال 80 هـ نوشته اند.2 او صحابی امام صادق(علیه السلام)3 و راوی از آن بزرگوار بود4 و اصول تجوید و قرائت را از آن امام همام و أعمش آموخت.5 همچنین از ابواسحاق سبیعی و ابواسحاق شیبانی روایت نقل کرده است،6 چنان که یحیی بن مبارک، حسین بن علی جعفی و عبدالله بن صالح بن مسلم عجلی از جمله شاگردان،7 و خلاّد و خلف راویان قرائت وی هستند.8 حمزه یکی از افراد زاهد، عابد، فاضل، متقی در اخلاق و در علوم اسلامی، محدثی ثقه،9 فقیهی شیعی10 و قاری ای بنام در زمان خویش و یکی از قاریان هفتگانه به شمار آمده است.11 وی را در علم و عمل، در زمان خودش بی نظیر وصف کرده اند.12 او هر ماه 25 مرتبه قرآن را ختم می کرد و اولین کسی بود که در متشابهات قرآن کتاب تألیف کرد.13 حمزه سرانجام در سال 156 هـ 14 در 76 سالگی15 در شهر حلوان،16 از شهرهای عراق درگذشت. کتاب های أسباغ القرآن، عدد آی القرآن، الفرائض، متشابه القرآن، الوقف و الابتداء آثار او هستند.17

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 32.
[2] ــ میزان الاعتدال 1/605.
[3] ــ رجال الطوسی 177.
[4] ــ اعیان الشیعه 6/238.
[5] ــ ریحانة الادب 2/400.
[6] ــ میزان الاعتدال 1/605.
[7] ــ همان.
[8] ــ ریحانة الادب 2/400.
[9] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 3/27.
[10] ــ تنقیح المقال 1/373.
[11] ــ الفهرست (الندیم) 32.
[12] ــ الوافی بالوفیات 13/172.
[13] ــ ریحانة الادب 2/400.
[14] ــ الاعلام 2/272.
[15] ــ ریحانة الادب 2/400.
[16] ــ المعارف 529.
[17] ــ الفهرست (الندیم) 32.*

دیگر منابع: العبر 1/174 معجم رجال الحدیث 6 / 266 الذریعه 6 / 299 تاریخ الاسلام 9 / 383.

حمزه ـ شیبانی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

حمزة بن حمران بن اعین بن سنسن کوفی شیبانی.

از موالی بنی شیبان و صحابی1 و راوی2 امام باقر و امام صادق(علیهما السلام)بود. وی از افرادی مانند پدرش حمران، داود بن فرقد، عمویش زراره، عبید بن زراره، عبدالحمید طائی، عبدالله بن سلیمان، عمر بن حنظله و محمد بن مسلم روایت نموده است.3 افرادی مانند صفوان بن یحیی،4 ابن سماعه،5 محمد بن ابی عمیر،6 ابوالعباس زیات، ابومالک حضرمی، ابن مسکان، ابراهیم بن محمد اشعری، جمیل بن صالح و هشام بن سالم از وی روایت نموده اند.7 برخی از رجال نویسان وی را توثیق کرده اند.8 کتاب الحدیث اثر او می باشد.9

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 118 و 177.
[2] ــ رجال النجاشی 1/334.
[3] ــ معجم رجال الحدیث 6/267.
[4] ــ رجال النجاشی 1/335.
[5] ــ الفهرست