قاطاغوریاس علی رأس ثامسطیوس کتاب الی المعتمد فی الفرق بین الغذاء و الدواء کتاب البیطره الحمیات الدریاق الزینه الصرع الفلاحة الفوائد القرح و تولده المنطق النبض النحو کیفیة ادراک الدیانه المدخل فی مسائل مقدمه کتاب فرفوریوس مسائل العربیة مسائل فی البول نوادر الفلاسفه کتاب الی علی بن یحیی جواب کتاب فیما دعاه الی الاسلام16 تاریخ الاطباء و الحکماء تسمیة کتب جالینوس و الکرمه.17

ترجمه ها

الف) ترجمه کتاب های جالینوس: الفرق الصناعة المقالات الخمس فی التشریح الاسطقسات المزاج القوی الطبیعیه مقاله ای از کتاب النبض الکبیر کتابی برای اغلوقن در معالجه بیماری ها الحمایات البحران ایام البحران حلیة البرء حرکات الصدر و الریّه علل النفس الصوت حرکة العضل الحاجه الی النفس منافع الاعضاء افضل الهیئات سوء المزاج الحرکات المجهوله الادویة المفرده الذبول المولود لسبعة اشهر ردأة النفس قوی الاغذیه التدبیر الملطف تدبیر بقراط للامراض الحادة کتابی درباره اینکه پزشک ماهر فیلسوف است محنة الطبیب ماذکره افلاطن فی طیماوس و المحرک الاول لایتحرک.

ب) ترجمه کتاب های اوریباسیوس: ترجمه کتابی که برای پسرانش اسطاث و اوثافیس نوشته است کتاب السبعین مقالة ترجمه کتاب الکناش فی الطب تصنیف فولس الاجانیطی و ترجمه کتاب الحشائش تصنیف دیسقوریدس.

ج) ترجمه کتاب های ارسطالیس: قاطیغوریاس (المقولات) باری ارمینیاس (العبارة) و مختصر آن انالوطیقا الاول و الثانی (تحلیل القیاس) برخی از مقالات السماع الطبیعی و کتاب السماء و العالم.18

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 352.
[2] ــ تاریخ الحکماء 174.
[3] ــ همان 24.
[4] ــ عیون الانباء 257 ـ 258 و263.
[5] ــ تاریخ الحکماء 17
[1] ـ 176.
[6] ــ عیون الانباء 279.
[7] ــ التعریف بطبقات الامم 192.
[8] ــ وفیات الاعیان 2/217.
[9] ــ عیون الانباء 260 ـ 261.
[10] ــ الوافی بالوفیات 13/217.
[11] ــ تاریخ الحکماء 177.
[12] ــ عیون الانباء 279.
[13] ــ المنتظم 12/160.
[14] ــ الوافی بالوفیات 13/216.
[15] ــ الفهرست (الندیم) 353.
[16] ــ هدیة العارفین 1/340.
[17] ــ المستدرک علی معجم المؤلفین 225.
[18] ــ الفهرست (الندیم) 309 ـ 311 و 348 ـ 353.*

دیگر منابع: العبر 1/373 الکامل فی التاریخ 7/274 تاریخ الاسلام 19/128 سیراعلام النبلاء 12/492 الاعلام 2/287 هدیة العارفین 1/340 الذریعه 4/352 البدایة و النهایه 11/32 معجم المؤلفین 4/87 المختصر فی اخبار البشر 2/49 شذرات الذهب 2/141 لغت نامه دهخدا 6/8104.

حیان ـ کنانی (زنده در 76 هـ )

حیان بن ابجر کنانی هَمْدانی، ملقب به ابوقَنْشِر.

بخاری و به تبع او ابن حَبّان تبار وی را از بنوهمدان شمرده اند،1 اما همان گونه که از لقبش بر می آید از بنوکنانه، از نسل حُدْبان بن جذیمة بن علقمة بن فراس بن غنم بن ثعلبة بن مالک بن کنانة بن خزیمه و از تیره بنوالمطلب بن حدبان که در کوفه می زیستند، می باشد و آل ابجر شاخه ای از بنومطلب هستند.2 طبری هم عقیده دارد که ابوقنشر از آل فراس است. این خاندان پزشک بوده و به معالجه امراض گوناگون می پرداختند.3 آل ابجر خاندانی دانش دوست و دانش پرور، محدث و غالبا طبیب در کوفه بودند و محدثان و دانشمندان متعددی از این خاندان برخاسته اند که شماری از آنان شیعه بودند که می توان به کسانی چون جبلة بن حیان بن ابجر، عبدالله بن جبلة بن حیان، عبدالله بن سعید بن حیان و عبدالملک بن سعید بن حیان اشاره کرد.4 ابجر پدر حیان در صدر اسلام می زیسته و دوران جاهلیت را هم درک کرده است،5 ولی از صحابی بودنش سخنی در میان نیست. گویا حیان بن ابجر رسول خدا(صلی الله علیه وآله) را درک کرده و از آن حضرت روایتی را نقل می کند،6 از این رو برخی او را در شمار صحابه آورده اند.7 همچنین در جنگ صفین در رکاب امام علی(علیه السلام)بوده و امام وی را ابوقَنْشِر نامیده است.8 حیان بن ابجر همچون اجدادش طبیب بوده است، اما از طبابت او بیش از دو گزارش در دست نیست: در یک مورد به نقل طبرانی، او زنی را معالجه کرده است. گزارشگر این واقعه، عبدالله بن یحیی حضرمی است.9 مورد دیگر مربوط به دوره حکمرانی حجاج بن یوسف ثقفی است. در جریان شورش سبیب بن یزید خارجی در سال 76 هـ ، عثمان بن سعید بن شرحبیل بن عمرو بن ارقم کندی معروف به جزل که از فرماندهان سپاه حجاج بود، به شدت زخمی شد و حجاج، حیان بن ابجر طبیب را برای مداوای او فرستاد.10 این امر نشان می دهد که ابوقنشر از پزشکان حاذق حجاج بوده است. ابومحمد سلیمان به مهران کوفی مشهور به