ظاهری عمل به قیاس در احکام دین را جایز نمی دانست، ولی در مقام عمل هرگاه ناچار می شد به آن تمسک می جست و آن را دلیل می شمرد.6 اهل سنت وی را به عنوان امام، عالم به قرآن، بصیر به فقه، با ذکاوت خارق العاده، علامه، حافظ، زاهد، ناسک و اهل ورع معرفی کرده اند.7 او بیش از دیگران نسبت به شافعی تعصب و علاقه داشت و دو کتاب درباره فضائل و مناقب وی تألیف نمود. داود ظاهری در بغداد از جهت علمی به بالاترین مرتبه رسید، تا آنجا که چهارصد عالم و عبا به دوش در محضر درسش حضور داشتند.8 وی کتاب های خود را در بغداد تألیف کرد9 که عبارت اند از: الایضاح الافصاح الدعوی و البینات الاصول الحیض الطهاره الاذان الصلوة القبله المواقیت السهو الاستسقاء افتتاح الصلوة ما یفسد به الصلوة الجمعه صلوة الخوف صلوة الخسوف صلوة العیدین الامامه الحکم علی تارک الصلوة الجنائز غسل المیت الزکوة صدقة الفطر صیام التطوع صیام الفرض الاعتکاف المناسک مختصر الحج النکاح الصداق الرضاع النشوز الخلع البینه علی من یستحق البینه علیه الاستبراء الرجعه مسئلة فییء الایلاء الظهار اللعان المفقود الطلاق الطلاق السنه الایمان فی الطلاق الطلاق قبل الملک طلاق السکران و الناسی العدد البیوع الصرف الماذون فی التجاره الشرکه القراض الودیعه العاریه الحواله و الضمان الرهن الاجارات المزارعه المساقاة المحافره و المعاقل الشرب الشفعه الکفالة بالنفس الوکاله احکام الاباق الحدود السرقه تحریم المسکر الاشربه التناجز(الساحر) قتل الخطاء قتل العمد القسامه الجنین الایمان و الکفارات النذور العتاق المکاتب المدبر ایجاب القرعه الصید ذبائح المسلمین الاضاحی العقیقه الاطعمه اللباس الطب الجهاد السیر قسم الفییء سهم ذوی القربی قسم الصدقات الخراج المعدن الجزیه القسمه المحاربه سیر العادله المرتد اللقطه و الضوال اللقیط الفرائض ذوی الارحام الوصایا الوصایا فی الحساب الدور الولاء و الخلف الخناث الاوقات الهبه و الصدقه القضاء ادب القاضی القضاء علی الغائب المحاضر الوثائق السجلات الحکم بین اهل الذمه الاقرار الرجوع عن الشهادات الحجر التفلیس الغصب الصلح النضال ما یجب من الاکتساب الذب عن السنن و الاحکام و الاخبار(هزار ورقه) الرد علی اهل الافک المشکل الواضح و الفاضح للساعی صفة اخلاق النبی(صلی الله علیه وآله) اعلام النبی(صلی الله علیه وآله) المعرفه الدعاء المستقبل و المستدبر الاجماع ابطال التقلید ابطال القیاس خبر الواحد خبر الموجب للعلم الحجة الخصوص و العموم المفسر و المجمل ترک الاکفار رسالة الربیع بن سلیمان رسالة ابی الولید رسالة القطان رسالة هارون الشاری المتعه المسائل الاصفهانیات المسائل المکتومات المسائل البصریات المسائل الخوارزمیات الکافی فی مقالة المطلبی (یعنی الشافعی) مسئلتین خالف فیها الشافعی احکام القرآن السیر10 کتاب فی علم الفقه11 که احتمال دارد همان کتب فقهی وی باشد و مناقب الامام الشافعی.12

وی در سال 270 هـ درگذشت و در منزلش به خاک سپرده شد.13

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الفقهاء 92.
[2] ــ تاریخ الاسلام 20/90 و 91.
[3] ــ تاریخ بغداد 8/369 و 370.
[4] ــ تاریخ الاسلام 20/93.
[5] ــ سیر اعلام النبلاء 13/99.
[6] ــ تاریخ بغداد 8/374.
[7] ــ سیر اعلام النبلاء 13/97 ـ 107.
[8] ــ الوافی بالوفیات 13/473.
[9] ــ تاریخ بغداد 8/369.
[10] ــ الفهرست (الندیم) 41 و 27
[1] ـ 272.
[11] ــ هدیة العارفین 1/359.
[12] ــ کشف الظنون 2/1840.
[13] ــ تاریخ بغداد 8/375.*

دیگر منابع: تهذیب الاسماء و اللغات 1/182 ذکر اخبار اصبهان 1/312 تذکرة الحفاظ 2/572 الانساب 4/99 وفیات الاعیان 2/255 النجوم الزاهره 3/47 المنتظم 12/235 العبر 1/389 میزان الاعتدال 3/28.

داود ـ عطار (در عصر امام کاظم(علیه السلام))

داود بن سرحان عطار کوفی.

از یاران امام صادق1 و امام کاظم2(علیهما السلام)محسوب می شود و از این بزرگواران حدیث شنیده3 و از زرارة بن اعین و عبدالله بن فرقه نیز بهره برده است.4 راویانی همچون محمد بن ابی حمزه،5 ابن نهیک، احمد بن محمد بن ابی نصر و ابن ابی نجران از جمله شاگردان او بودند.6 داود در نقل حدیث، فردی مورد اعتماد بود7 و کتاب الحدیث از آثار اوست.8

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 190.
[2] ــ مستدرکات علم رجال الحدیث 3/355.
[3] ــ رجال النجاشی 1/367.
[4] ــ معجم رجال الحدیث 7/106.
[5] ــ رجال النجاشی 1/367.
[6] ــ جامع الرواة 1/304.
[7] ــ رجال النجاشی 1/367.
[8] ــ الذریعه 6/329.*

دیگر منابع: رجال البرقی 32 خلاصة الاقوال 69 رجال ابن داود 144 دائرة