دوره مستعین (خلافت 248 ـ 252 هـ ) به سمت دبیری وی منصوب شد3 و مدتی کاتب ابراهیم بن عباس صولی نیز بود.4 با همه اینها ابن عبدربه نام او را در زمره کاتبانی که استحقاق این سمت را نداشتند، آورده است.5 وی همچنین در املا و روایت حدیث نیز دستی داشته است.6 ابن جرّاح مطالبی از فضل بن مروان نقل نموده است.7 کتاب التاریخ و اخبار الکتّاب، کتاب الرسائل8 و کتاب الامم السالفه اثر وی می باشد.9 حاجی خلیفه از کتاب اخیر با عنوان الجامع الکبیر فی اخبار الأمم یاد کرده است.10 او سرانجام در سال 29111 و به قولی 252 هـ درگذشت.12

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 12/14.
[2] ــ الفرج بعد الشدة 1/212.
[3] ــ الفهرست (الندیم) 142.
[4] ــ الوافی بالوفیات 13/465.
[5] ــ عقد الفرید 4/170.
[6] ــ ر.ک: البدایة و النهایه 1/43.
[7] ــ وفیات الاعیان 1/473.
[8] ــ الفهرست (الندیم) 142.
[9] ــ الوافی بالوفیات 13/465.
[10] ــ کشف الظنون 1/571.
[11] ــ همان.
[12] ــ هدیة العارفین 1/359.*

دیگر منابع: لغت نامه دهخدا 6/9153 دائرة المعارف بزرگ اسلامی 3/218.

داود ـ مدنی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

ابوسلیمان داود بن عطاء مدنی مزنی.

اهل مدینه1 و از موالی زبیر و به نقلی از موالی قبیله مزینه بود.2 ابن حبّان می نویسد که ابوسلیمان به داود بن ابی عطاء نیز شهرت داشت.3 وی از اصحاب امام صادق(علیه السلام)به شمار می رفت4 و از آن حضرت روایاتی نقل کرده است.5 از دیگر استادان مدنی در علم حدیث، کسانی چون موسی بن عقبه، صالح بن کیسان و زید بن اسلم را می توان نام برد.6 تقریباً تمامی رجال شناسان اهل سنت، ابوسلیمان را محدثی ضعیف و متروک الحدیث دانسته اند.7 ابن حبّان گفته است که وی در نقل احادیث بسیار دچار خطا و اشتباه شده است.8 علامه از رجال نویسان امامیه نیز به نقل از ابن عقده، بر ضعیف بودن وی تأکید کرده است.9 مدنی دارای شاگردان و راویان بسیاری بوده که عباد بن یعقوب اسدی أزدی،10 عبدالملک بن مسلم و ابراهیم بن منذر11 از آن جمله اند. کتاب النوادر اثر اوست.12

پی نوشت ها

[1] ـ المجروحین 1/289.
[2] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 3/193.
[3] ــ المجروحین 1/289.
[4] ــ رجال الطوسی 190 و191.
[5] ــ رجال النجاشی 1/363.
[6] ــ تهذیب الکمال 8/419.
[7] ــ التاریخ الکبیر 3/243 الجرح و التعدیل 3/421.
[8] ــ المجروحین 1/289.
[9] ــ خلاصة الاقوال 221.
[10] ــ رجال النجاشی 1/363.
[11] ــ تهذیب الکمال 8/419.
[12] ــ الذریعه 24/330.*

دیگر منابع: معجم رجال الحدیث 7/112 نقد الرجال 129 تنقیح المقال 1/411 جامع الرواة 1/305 منهج المقال 135 لسان المیزان 2/421 رجال ابن داود 145 میزان الاعتدال 2/12 اعیان الشیعه 6/374.

داود ـ مصری (م 223 هـ )

ابوسلیمان داود بن ابی طیبه هارون بن یزید مقری مصری نحوی.

گفته شده که از موالی خاندان عمر بن خطاب و از علمای قرائت قرآن بود. علم قرائت را از عثمان بن سعید (وَرش) و علی بن کیسه آموخت و به شاگردانش عبدالرحمان (پسرش)، موسی بن سهل، فضل بن یعقوب و غیره تعلیم کرد. داود از بزرگان اصحاب ورش،1 محقّقی ماهر و آشنای به علم نحو بود2 و روش خود را در قرائت همان شیوه عثمان بن سعید قرار داد.3 ابوسلیمان به سال 223 هـ درگذشت.4 کتاب اللازمات در موضوع قرائت قرآن اثر اوست.5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 16/160.
[2] ــ غایة النهایه 1/279.
[3] ــ لغت نامه دهخدا 22/211.
[4] ــ تاریخ الاسلام 16/16.
[5] ــ الفهرست (الندیم) 38.

داود ـ نهدی (زنده در قرن دوم هجری)

داود بن محمد نهدی کوفی.

پسر عموی هیثم بن ابی مسروق کوفی بود.1 از محضر افرادی چون علی بن جعفر الصادق(علیه السلام)، ابن ابی نجران و دیگران استفاده نمود. افرادی چون صفار،2 یحیی بن زکریا لؤلؤی3 و یونس بن عبدالرحمان4 از او بهره بردند. وی از راویان موثق و دارای عمری طولانی بود.5 تاریخ وفاتش به دست نیامد، ولی با توجه به اینکه پسر عمویش هیثم صحابی امام باقر(علیه السلام)بوده است،6 باید وی را از رجال قرن دوم دانست. کتاب الحدیث اثر اوست.7

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/371.
[2] ــ رجال الطوسی 472.
[3] ــ رجال النجاشی 1/371.
[4] ــ هدایة المحدثین 6.
[5] ــ رجال النجاشی 1/371.
[6] ــ رجال الطوسی 140.
[7] ــ الذریعه 6/330.*

دیگر منابع: الفهرست (طوسی) 68 خلاصة الاقوال 69 معالم العلماء 41 رجال