بجلی،6 محمد بن ابی عمیر، عبدالله بن مغیره و دیگران نیز از او بهره برده اند.7 ابوولید در شمار راویان ثقه بوده8 و از آثار وی می توان به کتاب الحدیث9 یا اصل اشاره کرد.10

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/375.
[2] ــ مستدرکات علم رجال الحدیث 3/377.
[3] ــ رجال البرقی 44 رجال الطوسی 191.
[4] ــ مستدرکات علم رجال الحدیث 3/377.
[5] ــ اختیار معرفة الرجال 373 خلاصة الاقوال 70 رجال النجاشی 1/375 رجال ابن داود 149.
[6] ــ جامع الرواة 1/313.
[7] ــ الفهرست (طوسی) 69.
[8] ــ معالم العلماء 49.
[9] ــ الذریعه 6/331.
[10] ــ نضد الایضاح 136 رجال ابن داود 149.*

دیگر منابع: منهج المقال 137 ایضاح الاشتباه 182 طرائف المقال 1/458 الوجیزه 45.

ذوالنون ثوبان ـ مصری رابعه ـ عدویّه (م 135 هـ )

ام عمرو رابعة بنت اسماعیل عدویّه قیسیه بصریّه تاج الرجال.

در بصره به دنیا آمد1 و از هم پیمانان آل عتیک بود.2 چون دختر چهارم پدرش بود او را «رابعه» نامیدند3 و به سبب مزیتی که در کمالات انسانی و فضایل نفسانی بر مردان عصر خویش داشت به تاج الرجال ملقب گردید.4 او در عصر حسن بصری و سفیان ثوری زندگی می کرد.5 به لحاظ زهد و عبادت، بسیاری وی را در زمره مشاهیر عرفا و متصوفه به شمار آورده6 و اوصافی از قبیل صالحه، عابده، فاضله، زاهده و شاعره به او داده7 و از چهره های سرشناس بصره به حساب آورده اند.8 پس از وفات شوهرش، در سال 110 هـ ابوسلیمان هاشمی از سرمایه داران و سرشناسان بصره از وی خواستگاری کرد، ولی نپذیرفت.9 سفیان ثوری سؤالات صوفیانه اش را از وی می پرسید و به موعظه ها و دعاهای او رغبت می نمود،10 چنان که شعبه نیز از حکمت های او بهره مند می شد.11 رابعه پس از مدتی از بصره به بیت المقدس کوچ کرد.12 از رابعه داستان ها، نوادر، موعظه ها و کرامات بسیاری نقل کرده اند،13 تا آن اندازه که ابن جوزی آنها را در کتابی جداگانه جمع آوری کرده است.14 دیوان شعر هم از آثار اوست.15 وی در سال 135 هـ 16 در قدس شریف درگذشت و بالای کوه طور مدفون شد.17 زمان مرگ وی را سال 180 هـ هم نوشته اند.18

پی نوشت ها

[1] ـ نفحات الانس 926.
[2] ــ طبقات الاولیاء 408.
[3] ــ تاریخ الاسلام 11/117.
[4] ــ ریحانة الادب 2/280.
[5] ــ الذریعه 2 و9/345.
[6] ــ تذکرة الاولیاء 88 .
[7] ــ الاعلام 3/10.
[8] ــ صفة الصفوه 4/23.
[9] ــ وفیات الاعیان 2/286.
[10] ــ نفحات الانس 926 ـ 927.
[11] ــ تاریخ الاسلام 11/118.
[12] ــ لغت نامه دهخدا 7/10275.
[13] ــ تذکرة الاولیاء 87 ـ 107.
[14] ــ صفة الصفوه 4/26.
[15] ــ الذریعه 2 و9/345 الاعلام 3/10.
[16] ــ شذرات الذهب 1/193 النجوم الزاهره 1/330.
[17] ــ الوافی بالوفیات 14/51 طبقات الاولیاء 408.
[18] ــ تاریخ الاسلام 11/119.*

دیگر منابع: اعلام النساء 1/431 البدایة و النهایه 10/186 تاریخ بغداد 2/40 مرآت الجنان 1/221 الرسالة القشیریه 144 ، 172 و 298 ریحانة الادب 2/279 اعلام النساء 1/30 البدایة و النهایه 10/18 تاریخ بغداد 2/40 مرآت الجنان 1/221.

رازی (م قرن سوم هجری)

به نوشته الندیم، رازی همانند عدلی شطرنج باز بود و از اساتید این فن به شمار می رفت و هر دو در دربار متوکل (خلافت 232 ـ 247 هـ ) و در حضور وی شطرنج بازی می کردند. رازی در همین موضوع تألیفی نیز دارد که از آن با عنوان کتاب الشطرنج یاد شده است.1 بیش از این اطلاعی از وی به دست نیامد.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 173.*

دیگر منابع: لغت نامه دهخدا 7/10297.

راشد ـ انباری (م پس از 240 هـ )

ابوحکیمه راشد بن اسحاق بن راشد انباری.

برخی کنیه او را ابومحمد، و ابوحکیمه را لقب وی دانسته اند.1 راشد از نویسندگان، شاعران و ادیبان معروف عصر عباسی بود.2 او با محمد بن عبدالملک زیّات وزیر دوستی و انس عجیبی داشت، به طوری که وقتی ابن زیّات از سفر مکه برگشته بود مردم برای دیدار او آمده و خبر ابوحکیمه را از او می گرفتند.3 او با ابن زیّات اخبار و مکاتبات زیبایی دارد.4 همچنین مکاتباتی با امیر عبدالله بن طاهر که در خراسان بود، انجام داده است.5 صفدی می نویسد: او در زمانی که در دربار امیر مشغول کتابت بود، اتهام رابطه با خدمتگزار امیر عبدالله به وی زده شد. مضمون بیشتر اشعارش ناسزا و گلایه و یادآور