عنوان حافظ، محدث و مفسر از او یاد کرده اند.4 وی سرانجام به سال 286 هـ درگذشت و کتاب التفسیر را از خود بر جای گذارد.5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ نیشابور 115.
[2] ــ الانساب 2/388.
[3] ــ المنتظم 12/407 تاریخ بغداد 8/462.
[4] ــ معجم المؤلفین 4/182.
[5] ــ تاریخ الاسلام 21/179.*

دیگر منابع: تذکرة الحفاظ 2/676 طبقات المفسرین 1/182 طبقات علماء الحدیث 2/394 تاریخ جرجان 278 هدیة العارفین 1/373 الاعلام 3/46 لغت نامه دهخدا 8/11349.

زکریا ـ فیاض (در عصر امام کاظم(علیه السلام))

ابویحیی زکریا بن عبداللّه فیاض نقاض کوفی.

از راویان شیعه و از اصحاب و یاران امام باقر(علیه السلام)بود1 و از ایشان و امام صادق و امام کاظم(علیهما السلام) نقل حدیث نموده است.2 روایتگرانی همچون عمرو بن خالد، ابوجعفر احول، فضیل بن یسار و ابان بن عثمان از جمله کسانی اند که از او بهره علمی برده اند.3 برخی ایشان را به دلیل نقل ابوجعفر و فضیل از او، فردی دارای اعتقادات صحیح دانسته اند.4 کتاب الحدیث اثر اوست5 که عمرو بن خالد آن را روایت کرده است.6

پی نوشت ها

[1] ـ رجال البرقی 12.
[2] ــ رجال النجاشی 1/391و392.
[3] ــ جامع الرواة 1/332.
[4] ــ الجامع فی الرجال 1/796.
[5] ــ الذریعه 6/333.
[6] ــ رجال النجاشی 1/392.*

دیگر منابع: رجال الطوسی 123 نقد الرجال 139 رجال ابن داود 160 منهج المقال 150 تنقیح المقال 1/450 اعیان الشیعه 7/65 معجم رجال الحدیث 7/282 مستدرکات علم رجال الحدیث 3/434 قاموس الرجال 4/198 المعجم الموحد1/326.

زکریا ـ مؤمن (در عصر امام رضا(علیه السلام))

ابوعبدالله زکریا بن محمد مؤمن.

از اصحاب امام صادق،1 امام کاظم2 و امام رضا(علیهم السلام)بود3 و از امام صادق و امام کاظم(علیهما السلام) روایت کرده است.4 ابوعبدالله افزون بر امامان معصوم از کسانی چون ابراهیم بن ناجیه و ابن مسکان نیز حدیث آموخته و روایت کرده است.5 محدثانی مانند محمد بن عیسی بن عبید،6 حمید بن زیاد و علی بن حکم از شاگردان وی بوده و از او روایت کرده اند.7 نجاشی نوشته است که زکریا یک بار امام رضا(علیه السلام)را در مسجدالحرام ملاقات کرد. از زکریا مطالبی حکایت شده که دلالت دارد که وی واقفی بوده است. به علاوه، روایات وی آمیخته با روایات غیرصحیح است.8 علامه نیز وی را محدثی ضعیف دانسته است.9 الندیم گفته است که زکریا از فقهای شیعه بود و دارای تألیفی در اصول و فقه شیعه می باشد.10 آثار وی اصل،11 منتحل الحدیث12 و کتاب الحدیث است.13

پی نوشت ها

[1] ـ رجال البرقی 42.
[2] ــ رجال ابن داود 454.
[3] ــ رجال الطوسی 377.
[4] ــ رجال النجاشی 1/391.
[5] ــ کامل الزیارات 57 و 115.
[6] ــ الفهرست (طوسی) 73.
[7] ــ جامع الرواة 1/333.
[8] ــ رجال النجاشی 1/391.
[9] ــ خلاصة الاقوال 224.
[10] ــ الفهرست (الندیم) 275.
[11] ــ تنقیح المقال 1/451.
[12] ــ رجال النجاشی 1/391.
[13] ــ الذریعه 6/333.*

دیگر منابع: معالم العلماء 52 اعیان الشیعه 7/66 معجم رجال الحدیث 7/286 الوجیزه 48 مجمع الرجال 3/62 مستدرکات علم رجال الحدیث 3/433.

زکریا ـ واسطی (در عصر امام رضا(علیه السلام))

ابویحیی زکریا بن یحیی واسطی.

شیخ طوسی وی را از اصحاب امام صادق(علیه السلام) دانسته،1 اما برخی گویند که از امام رضا(علیه السلام) نیز حدیث نقل کرده است.2 داود بن فرقد، بکر بن صالح و دیگران از او روایت نقل کرده اند.3 نجاشی ضمن توثیق واسطی می گوید: او از امام صادق(علیه السلام)روایت کرده و دارای کتاب حدیثی بوده که ابراهیم بن محمد بن اسماعیل آن را روایت کرده است.4 آقابزرگ از این اثر با عنوان کتاب الحدیث یاد کرده است.5

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 200.
[2] ــ اختیار معرفة الرجال 223.
[3] ــ جامع الرواة 1/334.
[4] ــ رجال النجاشی 1/392.
[5] ــ الذریعه 6/333.*

دیگر منابع: خلاصة الاقوال 76 نقد الرجال 140 الوجیزه 48 حاوی الاقوال 1/388 رجال ابن داود 160 تنقیح المقال 1/452 اعیان الشیعه 2/445 معجم رجال الحدیث 7/291.

زنبور محمد ـ زنبور