2/85 مجمع الرجال 3/64 تقریب التهذیب 1/264 نقد الرجال 140 الجامع فی الرجال 2/801 .

زهیر ـ رواسی (م 238 هـ )

ابومحمد زهیر بن عبّاد بن ملیح رواسی کوفی.

اصالتاً از کوفه و پسر عموی وکیع بن جراح بود و در مصر اقامت گزید.1 زهیر در مصر و دمشق به گفت و شنود حدیث پرداخت و نزد مالک، سفیان ابن عیینه، ابن مبارک، فضیل بن عیاض و دیگران حدیث فرا گرفت.2 کسانی همچون محمد بن احمد عریبی، حسن بن فرج غزی و ابوحاتم رازی از وی روایت کرده اند.3 علمای رجال درباره جرح و تعدیل او اختلاف کرده اند و برخی او را فردی مجهول و ضعیف، و عده ای او را ثقه دانسته اند. وی در سال 238 هـ از دنیا رفت.4 کتاب الیقین اثر او می باشد.5

پی نوشت ها

[1] ـ الثقات 8/256.
[2] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 3/344.
[3] ــ تاریخ الاسلام 17/166.
[4] ــ لسان المیزان 2/492.
[5] ــ کشف الظنون 2/1472.*

دیگر منابع: میزان الاعتدال 2/83 الجرح و التعدیل 3/591 تاریخ مدینة دمشق 19/108 سیر اعلام النبلاء 11/383 النجوم الزاهره 2/293 الانساب 3/97 دائرة المعارف الشیعیة العامه 10/217.

زهیر ـ نسائی (160 ـ 234 هـ )

ابوخیثمه زهیر بن حرب بن شداد نسائی بغدادی حرشی.

از موالیان بنی حرش بن کعب بود.1 خاندانش اصالتاً از نسا، شهری در خراسان در نزدیکی سرخس بوده اند، اما خودش سال 160 هـ در شهر بغداد به دنیا آمد.2 در آنجا به فراگیری علوم پرداخت و از جریر بن عبدالحمید، هشیم، ولید بن مسلم، سفیان بن عیینه، وکیع و غیره حدیث شنید و برای تحصیل علوم، بغداد را ترک کرد و به شهرهای مختلف سفر کرد و در علوم حدیث، تاریخ، حفظ و قرائت قرآن تبحر پیدا کرد.3 ابن معین، ابوحاتم، نسائی و بسیاری دیگر از رجال شناسان اهل سنت نوشته اند: ابوخیثمه از علمای مورد اعتماد روزگار خویش به شمار می آمد و از وی با عنوان ثقه و صدوق یاد کرده اند.4 ابوزرعه، ابوداود، ترمذی، بخاری، مسلم و غیره از او روایت نقل کرده اند. وی در دوره متوکل عباسی (خلافت 232 ـ 247 هـ ) در هفتم شعبان سال 234 در بغداد از دنیا رفت.5 آثار او عبارت اند از: المسند العلم6 و التاریخ.7

پی نوشت ها

[1] ـ الطبقات الکبری 7/354.
[2] ــ تاریخ بغداد 8/483.
[3] ــ سیر اعلام النبلاء 11/489.
[4] ــ تاریخ الاسلام 17/165.
[5] ــ الانساب 5/486.
[6] ــ الفهرست (الندیم) 286.
[7] ــ معجم المؤلفین 4/186.*

دیگر منابع: تذکرة الحفاظ 2/437 العبر 1/327 البدایة و النهایه 10/312 خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 3/342 تهذیب الکمال 9/402 النجوم الزاهره 2/276 غایة النهایه 1/295 مستدرکات علم رجال الحدیث 3/439 معجم البلدان 5/282 علل الشرایع 2/16 الاعلام 3/51 هدیة العارفین 1/375.

زیاد ـ اعجم (م حدود 100 هـ )

ابوامامه زیاد بن سلیمان عبدی یمانی أعجم.

از موالی عبدالقیس بود.1 در اصفهان به دنیا آمد و در همان جا نشو و نما یافت. سپس به خراسان منتقل گردید2 و در همان جا مقیم شد.3 او یکی از شعرای دولت اموی4 و شاعری زبردست5 و فصیح بود و چون در زبانش لکنت بوده، به او اعجم لقب داده اند. او ابوموسی اشعری و عثمان بن ابی العاص را ملاقات و از آنها روایت کرده، و با آنها در فتح اصطخر شرکت نمود6 و مدت زیادی در آنجا ساکن شد.7 افرادی چون طاووس و هشام بن قحذم از او روایت نقل می کردند.8 وی معاصر شاعر معروف فرزدق9 و مهلّب بن ابی صفره بود10 و بیشتر اشعارش در مدح امرا و سلاطین زمان خویش بود. او در هجو بخیلان نیز شعر می سرود.11 ایشان بر عبدالله بن جعفر وارد شد و با عبدالله قصه هایی دارد.12 سرانجام در حدود 100 هـ در قیروان خراسان درگذشت.13 در تاریخ وفاتش اختلاف است.14 اثر بر جای مانده از وی دیوان می باشد.15

پی نوشت ها

[1] ـ الشعر و الشعراء 283.
[2] ــ الاغانی 15/380.
[3] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 3/371.
[4] ــ خزانة الأدب 4/193.
[5] ــ الاغانی 15/380.
[6] ــ تاریخ مدینة دمشق 19/146.
[7] ــ طبقات فحول الشعراء 2/693.
[8] ــ سیر اعلام النبلاء 4/597.
[9] ــ معجم الادباء 11/168.
[10] ــ الاغانی 15/391.
[11] ــ الاعلام 3/54.
[12] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 3/370.
[13] ــ الاعلام 3/54.
[14] ــ شذرات الذهب 1/123 لغت نامه دهخدا 8/11498.
[15] ــ کشف الظنون 1/791.*

دیگر منابع: معجم الشعراء 310 طبقات الشعراء (ابن معتز) 147 البیان و التبیین