پی نوشت ها

[1] ـ خلاصة الاقوال 226.
[2] ــ المجروحین 1/357.
[3] ــ رجال الطوسی 23، 24 و 92.
[4] ــ رجال النجاشی 1/404.
[5] ــ تهذیب الکمال 10/272.
[6] ــ اختیار معرفة الرجال 215.
[7] ــ رجال النجاشی 1/404.
[8] ــ خلاصة الاقوال 226.
[9] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 473 و 474 میزان الاعتدال 3/181.
[10] ــ المجروحین 1/357.
[11] ــ الجامع فی الرجال 1/845 .
[12] ــ رجال النجاشی 1/405.*

دیگر منابع: التاریخ الکبیر 4/59 تقریب التهذیب 1/344 الجرح و التعدیل 4/87 تاریخ الثقات 179 معجم رجال الحدیث 8/68 رجال ابن داود 456 هدایة المحدثین 70 نقد الرجال 148 منهج المقال 157 جامع الرواة 1/355 تنقیح المقال 2/15 معالم العلماء 55 رجال البرقی 9.

سعد ـ خادم (در عصر امام هشتم(علیه السلام))

سعد خادم ابودلف.

خادم ابودلف عجلی از امرای برجسته عصر اول عباسی بود که در شعر و ادب، موسیقی و جنگاوری مشهور بوده است. سعد جزو اصحاب امام رضا(علیه السلام) بود و از آن حضرت روایت نقل کرده و احمد بن محمد بن خالد و دیگران از او روایت کرده اند.1 او دارای کتاب مسائلی، حاوی سؤالاتی از امام رضا(علیه السلام) بوده که احمد بن ابی عبدالله ازآن روایت کرده است.2

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/406.
[2] ــ الفهرست (طوسی) 76.*

دیگر منابع: رجال ابن داود 170 نقد الرجال 148 مجمع الرجال 3/101 معالم العلماء 47 طرائف المقال 1/308 قاموس الرجال 4/319 اعیان الشیعه 7/222 جامع الرواة 1/354 معجم رجال الحدیث 8/95 تنقیح المقال 2/12 دائرة المعارف الشیعیة العامه 10/352 مستدرکات علم رجال الحدیث 4/28 منهج المقال 159 منتهی المقال 3/319 حاوی الاقوال 3/487.

سعد ـ خُدری (10 ـ 74 هـ )

ابوسعید سعد بن مالک بن سنان بن عبید خُدری انصاری خزرجی.

از اصحاب پیامبر(صلی الله علیه وآله) و علی(علیه السلام)1 و منسوب به نیای بزرگ خود، خُدره است که به ایحر شهرت داشت.2 وی ده سال پیش از هجرت به دنیا آمد.3 پدرش نیز از اصحاب رسول خدا بود و در جنگ اُحد به شهادت رسید.4 ابوسعید به هنگام جنگ اُحد سیزده ساله بود که پدرش او را برای شرکت در جنگ معرفی کرد و به رغم اصرار پدرش، پیامبر(صلی الله علیه وآله) به سبب خُردسالی، شرکت او را در جنگ نپذیرفت، اما پس از اُحد وی در غزوات مختلف شرکت کرد.5 در زمان خلافت حضرت علی(علیه السلام) (35 ـ 41 هـ ) در جنگ های صفین6 و نهروان همراه آن حضرت بود.7

ابوسعید با بنی امیه رابطه دوستانه نداشت و در فرصت هایی که پیش می آمد، از آنان انتقاد می کرد از جمله هنگامی که مروان بن حکم خطبه عید را بر نماز مقدم داشت، با اعتراض ابوسعید رو به رو شد.8 همچنین در روزگار خلافت معاویه (4
[1] ـ 60 هـ ) برای اعتراض به کار او به شام رفت.9 به گفته ابن قتیبه، ابوسعید در واقعه حرّة و حمله سپاهیان شام به مدینه در خانه نشست، اما لشکریان شام به خانه اش ریختند و ازوی پول و مال طلب کردند وچون به چنگ نیاوردند، او را مورد شکنجه قرار دادند.10

مورخان او را یکی از بزرگان انصار دانسته11 و بر فقاهتش تأکید کرده اند.12 رجال شناسان شیعه نیز وی را بزرگ داشته و از او سخت ستایش کرده اند. برقی ایشان را در بین اصحاب پیامبر(صلی الله علیه وآله) در ردیف سلمان و ابوذر قرار داده و در بین اصحاب امام علی(علیه السلام)در زمره اصفیای اصحاب شمرده است.13 در اختیار معرفة الرجال از امام صادق(علیه السلام)نقل شده که ابوسعید در دین استوار و آشنا به حق بوده است و از فضل بن شاذان نیز حکایت شده که ابوسعید از سابقین اصحاب آن امام بوده است.14 برخی وی را در میان صحابه، به زهد و پارسایی مشهور دانسته اند.15 ابوسعید یکی از کسانی است که از پیامبر(صلی الله علیه وآله)حدیث بسیار نقل کرده است. همچنین از گروهی از مشاهیر اصحاب همچون ابوبکر، عمر و عثمان روایت کرده است. در میان کسانی که از ایشان روایت کرده اند، گروهی از اصحاب پیامبر(صلی الله علیه وآله) از جمله عبدالله بن عباس، عبدالله بن عمر، جابر بن عبدالله و جمع بسیاری از تابعین دیده می شوند. در مسند ابی سعید مجموعه احادیث او از پیامبر(صلی الله علیه وآله)را 1170 حدیث یاد کرده اند که برخی از آنها را صاحبان صحاح چون مسلم و بخاری آورده اند.16 به علاوه، تألیفی با عنوان وصیّة النبی الی امیرالمؤمنین(علیه السلام) منسوب به وی بوده و از او روایت شده است.17 در تاریخ درگذشت وی اختلاف است،18 اما بیشتر مورخان آن را در سال 74 هـ ضبط کرده اند.19 برخی نیز آن را یک سال بعد از واقعه حرّة در سال 64 هـ گفته اند.20 محل دفن وی چنان که در برخی منابع تصریح