امام صادق و امام کاظم(علیهما السلام)3 و راوی از آن دو بزرگوار بود.4 همچنین از راویانی مانند ابوبصیر، محمد بن عمران و کلبی نسابه روایت نقل کرده است.5 افرادی چون ابن ابی عمیر، ابوایوب، ابن فضال و احمد بن محمد بن ابی نصر نیز از وی روایت نقل کرده اند.6 او به تجارت ابریشم بین کوفه و حران اشتغال داشت.7

بیشتر رجال شناسان وی را یکی از فقیهان بزرگ، صاحب فتوا و از راویان ثقه شیعی معرفی کرده اند.8 او در سند بیش از 222 روایت قرار گرفته است.9 گفتنی است برخی ایشان را با زرعه حضرمی خلط کرده و نسبت واقفی به وی داده اند البته این سخن پذیرفته نیست.10 او سرانجام در حدود شصت سالگی به سال 145هـ در مدینه درگذشت.11 کتاب الحدیث اثر مهم اوست.12

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/431.
[2] ــ تنقیح المقال 2/67.
[3] ــ رجال الطوسی 214 و 351.
[4] ــ جامع الرواة 1/384.
[5] ــ معجم رجال الحدیث 8/301.
[6] ــ جامع الرواة 1/384.
[7] ــ اختیار معرفة الرجال 477.
[8] ــ الوجیزه 52.
[9] ــ معجم رجال الحدیث 8/301.
[10] ــ تنقیح المقال 2/68.
[11] ــ منهج المقال 175.
[12] ــ رجال الطوسی 351.*

دیگر منابع: المعجم الموحد 1/379 دائرة المعارف الشیعیة العامه 10/504 جامع المقال 160 مجمع الرجال 3/171.

سنان ـ حرّانی (م قرن سوم هجری)

سنان بن فتح حرّانی حاسب بغدادی.

از مردم حَرّان، شهری بزرگ و مشهور در مسیر راه موصل و شام و روم، یا قریه ای در حلب و یا حُرّان، وادی ای در نجد و جزیره یا سرزمین شام بود. وی دانشمند و آگاه به علوم حساب، ریاضیات، جبر و هندسه بود که در زمان خود مشهور و بر دیگران برتری داشت. آثار او الجمع و التفریق، شرح الجمع و التفریق، الوصایا، حساب المکعبات، التحت فی الحساب الهندی و شرح الجبر والمقابله خوارزمی می باشد.1 از سال وفات او اطلاعی در دست نیست، اما احتمالا وی در قرن سوم2 یا اوایل قرن چهارم می زیسته است.3

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 339 و 340.
[2] ــ معجم المؤلفین 4/281.
[3] ــ زندگی نامه ریاضیدانان دوره اسلامی 272.*

دیگر منابع: تاریخ الحکماء 190 هدیة العارفین 1/410 المستدرک علی معجم المؤلفین 283 لغت نامه دهخدا 8/12143 موسوعة علماء الریاضیات 162.

سند ـ بغدادی (م حدود 290 هـ )

ابوطیب سند بن علی بغدادی.

از ریاضی دانان و منجمان سده سوم و معاصر مأمون عباسی (خلافت 198 ـ 218 هـ ) بود. او ابتدا یهودی مذهب بود و کنیسه ای در پشت باب الشمالیه بغداد بنا کرد و سپس به دست مأمون اسلام اختیار نمود.1 ابوطیب فردی فاضل و عالم به رصد ستارگان بود. او در خدمت خلیفه بود و مأمون او را به اصلاح آلات رصد گماشت. سند بن علی در بغداد به رصد اشتغال جست و به آزمون مواضع ستارگان پرداخت، ولی به خاطر مرگ مأمون در سال 218 هـ رصد وی ناتمام ماند. سند بن علی، زیجی تنظیم کرده بود که بنا به قول قفطی، تا زمان وی یعنی سال 646 هـ مورد استفاده منجمان بوده است.2 کتاب های المنفصلات و المتوسطات، القواطع، الحساب الهندی، الجمع و التفریق و الجبر و المقابله از آثار اوست3 و نیز گفته شده که کتاب المدخل در علم نجوم که ابومعشر به خود نسبت داده و نیز التسع مقالات فی الموالید و کتاب القرانات که به ابن بازیار نسبت داده شده، از تألیفات وی می باشند.4 همچنین به گفته منابع، وی در علم مثلثات هم تألیفاتی داشته است.5 به گفته اسماعیل پاشا، ابوطیب در حدود 290 هـ درگذشت.6

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 334.
[2] ــ تاریخ الحکماء 206.
[3] ــ الفهرست (الندیم) 334.
[4] ــ لغت نامه دهخدا 8/12156.
[5] ــ موسوعة علماء الریاضیات 162.
[6] ــ هدیة العارفین 1/411.*

دیگر منابع: زندگی نامه ریاضیدانان دوره اسلامی 274 معجم المؤلفین 4/282 انتقال علوم یونانی به عالم اسلام 253.

سندی ـ بغدادی (در عصر امام حسن عسکری(علیه السلام))

سندی بن ربیع بن محمد بغدادی کوفی.

اهل کوفه و از اصحاب امام رضا و امام حسن عسکری(علیهما السلام)بود، اما از ائمه(علیهم السلام)روایتی ندارد.1 نجاشی او را اهل بغداد و جزو راویان امام موسی کاظم(علیه السلام)می داند.2 وی از ابن ابی عمیر و حسن بن محبوب روایت نقل کرده و افرادی مانند علی بن حسن بن فضال و محمد بن حسن بن صفار از او روایت کرده اند.3 برخی او را در شمار معمّرین آورده و لذا گفته اند که وی می تواند هم راوی امام کاظم(علیه السلام) و هم