صالح ـ حناط (در عصر امام صادق(علیه السلام))

صالح بن ابی الاسود حناط لیثی کوفی.

وی از یاران امام جعفر صادق(علیه السلام) به شمار می رفت1 و از آن حضرت2 و افرادی همچون ابوجارود3 و اعمش4 روایت کرده است، چنان که اشخاصی نظیر محمد بن اسماعیل بن بزیع،5 حسن بن ابی الحسن، حسن بن علی و اسماعیل بن ابان6 از وی روایاتی نقل کرده اند. به گفته الندیم، وی از جمله علما و مشایخ شیعه بود که فقه را از ائمه(علیهم السلام) روایت کرده و کتابی در زمینه حدیث داشته است.7

پی نوشت ها

[1] ـ رجال البرقی 27.
[2] ــ الکافی 3/459.
[3] ــ معجم رجال الحدیث 9/52.
[4] ــ میزان الاعتدال 2/288.
[5] ــ الفهرست (طوسی) 84 .
[6] ــ معجم رجال الحدیث 9/53.
[7] ــ الفهرست (الندیم) 275 الذریعه 6/338.*

صالح ـ رازی (در عصر امام حسن عسکری(علیه السلام))

ابوالخیر صالح بن سلمة بن ابی حماد زاذویه رازی.

اهل ری بود.1 شیخ طوسی او را از اصحاب امام جواد، امام هادی و امام حسن عسکری(علیهم السلام)دانسته2 و در نسخه ای از رجال، نام او در زمره کسانی که از ائمه(علیهم السلام)روایت نکرده اند، آمده است.3 او از حسن بن علی وشاء و اسماعیل بن مهران روایت نقل کرده4 و روایتگران معروفی مانند سکونی، سهل بن زیاد و سعد بن عبدالله اشعری از او روایت کرده اند.5 رجال شناسان درباره منزلت روایی اش اختلاف نظر دارند. نجاشی امر او را پوشیده و مبهم می داند و با عبارت «یعرف و ینکر» (احادیث او گاهی مانوس و گاهی نامأنوس اند) از او یاد کرده6 و غضائری او را ضعیف می داند،7 اما کشّی به نقل از فضل بن شاذان آورده که فضل از او خشنود بود و او را مدح می گفته است.8 در مجموع، بسیاری از رجال نویسان مانند جزائری، مامقانی و خوئی به وثاقت و جلالت او میل کرده یا بدان قائل شده اند.9 کتاب های خطب امیرالمومنین(علیه السلام) و نوادر از اوست که سعد بن عبدالله آنها را روایت کرده است.10

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/441.
[2] ــ رجال الطوسی 402، 416 و 432.
[3] ــ تنقیح المقال 2/91.
[4] ــ عیون اخبار الرضا(علیه السلام) 2/229 و 232 معانی الاخبار 321.
[5] ــ همان رجال النجاشی 1/441.
[6] ــ رجال النجاشی 1/441.
[7] ــ جامع الرواة 1/405.
[8] ــ اختیار معرفة الرجال 566.
[9] ــ تنقیح المقال 2/91 معجم رجال الحدیث 9/54.
[10] ــ رجال النجاشی 1/441.*

دیگر منابع: الفهرست طوسی 84 الکافی 3/261 تفسیر القمی 1/313 مستدرکات علم رجال الحدیث 4/228 و 229 نقد الرجال 169 بحار الانوار 42/159 الذریعه 7/189.

صالح ـ قماط (در عصر امام صادق(علیه السلام))

ابوسعید صالح بن سعید قماط کوفی راشدی.

اهل کوفه و از موالی بنی اسد بود1 و صحابی امام صادق(علیه السلام)2 و راوی آن حضرت و ابان بن تغلب به شمار می رود.3 عبیس بن هشام ناشری،4 ابراهیم بن هاشم،5 اسماعیل بن مهران6 و دیگران از وی روایت کرده اند. برخی او را از ارکان نسب دانسته و مذهبش را شیعه ذکر کرده و روایتش در موضوع نص بر امام هادی(علیه السلام)را دلیل بر حسن حال او دانسته اند.7 برخی احتمال برادر بودن صالح با خالد بن سعید را داده اند.8 کتاب الحدیث اثر اوست.9 فرد دیگری به همین نام وجود دارد که صاحب کتابی است.10

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/443.
[2] ــ رجال الطوسی 219.
[3] ــ جامع الرواة 1/406.
[4] ــ رجال النجاشی 1/443.
[5] ــ الفهرست (طوسی) 85 .
[6] ــ تنقیح المقال 2/92.
[7] ــ همان.
[8] ــ معجم رجال الحدیث 9/68.
[9] ــ الذریعه 6/339.
[10] ــ الفهرست (طوسی) 85 .*

دیگر منابع: منهج المقال 180 رجال ابن داود 185 نقد الرجال 169.

صالح ـ کاتب (م حدود 103 هـ )

ابو ولید صالح بن عبدالرحمان تمیمی کاتب.

اهل بصره و از اسیران سجستان بود که به دست ربیع بن زیاد حارثی در زمان عثمان (خلافت 23 ـ 35 هـ ) به اسارت درآمد.1 صالح از بردگان بنی تمیم به شمار می رفت2 و در قبیله بنی نزال رشد و نمو یافت3 و سرانجام زنی از همین قبیله او را خرید و آزاد کرد.4 او مصاحب زاذان فروخ و شاگرد وی بود و نزد وی به کار نویسندگی به زبان فارسی و عربی اشتغال داشت.5 گویند که تمام نویسندگان عراق از جمله مغیرة بن ابی قره، قحدم بن ابی سلیمان و شیبة بن ایمن از شاگردان اویند.6 وی تسلط خوبی به لغت عربی و فارسی داشت و