مردی فصیح و قوی حافظه بود و قبل از آنکه حجّاج به حکومت برسد بدو پیوست و سپس امور دیوانش را به عهده گرفت7 و مترجم دیوان دولت او بود و آن را از فارسی به عربی برگرداند8 و اولین کسی بود که دیوان های خراج را از فارسی به عربی ترجمه کرد.9 ایرانیان سی هزار درهم به وی دادند تا این کار را نکند، ولی او قبول نکرد.10 زمانی به شام نزد سلیمان بن عبدالملک (حکومت 96 ـ 99 هـ ) رفت11 و سلیمان مسئولیت خراج عراق را به وی سپرد12 تا این که عمر بن عبدالعزیز (حکومت 99 ـ 101 هـ ) به حکومت رسید و او را عزل کرد.13 وی سرانجام در حدود 103 هـ به دست امیر عراق، عمر بن هبیره به قتل رسید.14 اثر او همان ترجمه دیوان از فارسی به عربی است.

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ مدینة دمشق 25/235.
[2] ــ تاریخ الطبری 6/523.
[3] ــ الاعلام 3/192.
[4] ــ تاریخ مدینة دمشق 25/235.
[5] ــ الفهرست (الندیم) 303.
[6] ــ لغت نامه دهخدا 9/13063.
[7] ــ الاعلام 3/192.
[8] ــ الفهرست (الندیم) 303.
[9] ــ تاریخ مدینة دمشق 25/235.
[10] ــ الفهرست (الندیم) 303.
[11] ــ تاریخ مدینة دمشق 25/235.
[12] ــ المعارف 361.
[13] ــ تاریخ مدینة دمشق 25/235.
[14] ــ تاریخ الاسلام 7/110.*

دیگر منابع: الکامل فی التاریخ 5/23 وفیات الاعیان 6/297 مختصر تاریخ دمشق 11/32 تهذیب تاریخ دمشق 6/373 المنتظم 7/18 و20.

صالح ـ کوفی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

صالح بن رزین کوفی.

صحابی امام جعفر صادق(علیه السلام) به شمار می رفت1 و از آن حضرت2 و از افرادی همچون شهاب بن عبدربه ابن اشیم و ذریح محاربی روایاتی نقل کرده است.3 محمد بن ابی عمیر،4 حسن بن محبوب، منصور بن یونس،5 احمد بن محمد6 و محمد بن معروف7 از او روایت کرده اند. برخی رجال نویسان او را امامی مذهب دانسته اند.8 دارای دو اثر اصل و کتاب الحدیث می باشد.9

پی نوشت ها

[1] ـ نقد الرجال 169.
[2] ــ رجال النجاشی 1/443.
[3] ــ معجم رجال الحدیث 9/65.
[4] ــ تنقیح المقال 2/92.
[5] ــ رجال النجاشی 1/443.
[6] ــ تنقیح المقال 2/92.
[7] ــ الکافی 6/319.
[8] ــ تنقیح المقال 2/92.
[9] ــ الذریعه 2/159 و 6/339.*

دیگر منابع: الفهرست (طوسی) 84 رجال ابن داود 185 منهج المقال 2/92 مجمع الرجال 3/204.

صالح ـ لخمی (م قرن دوم یا سوم هجری)

صالح بن جناح لخمی دمشقی، معروف به ابن جناح.

او اهل دمشق یا کوفه بود1 و مدتی در نیشابور می زیسته است.2 صالح یکی از شعرا و حکما بود و کلماتی در حکمت و موعظه دارد. جاحظ از او بهره برده و روایت کرده است.3 لخمی رساله ای به نام الادب و المروه دارد که شیخ طاهر جزایری آن را منتشر کرده است.4 قطعه شعرهای لطیفی5 در حدود پنجاه ورقه از او بر جای مانده است.6 وفات ابن جناح به دست نیامد، اما از آنجایی که تابعین را درک کرده7 و جاحظ (م 255 هـ ) راوی اوست، می توان او را متوفای قرن دوم یا سوم دانست.

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ مدینة دمشق 23/325 و 328.
[2] ــ تاریخ نیشابور 88 .
[3] ــ تاریخ مدینة دمشق 23/325 و 328.
[4] ــ الاعلام 3/190.
[5] ــ همان.
[6] ــ الفهرست (الندیم) 184.
[7] ــ تاریخ نیشابور 88 الوافی بالوفیات 16/255.*

صالح ـ محاملی (در عصر امام کاظم(علیه السلام))

ابوشعیب صالح بن خالد محاملی کوفی کناسی رفاعی.

از موالی علی بن حکم بن زبیر مولی بنی اسد بود.1 از یاران امام موسی کاظم(علیه السلام)به شمار می رفت2 و از آن بزرگوار و ثابت بن شریح روایت کرده است.3 در برخی منابع آمده است که وی به خدمت امام جعفر صادق(علیه السلام)نیز شرفیاب شده و از آن حضرت هم روایت کرده است.4 عباس بن معروف، ابوعبدالله برقی، احمد بن حسین قزّاز بصری و حسن بن محمد بن سماعه از وی روایت کرده اند.5 او را از محدثان موثق،6 امامی مذهب7 و دارای کتاب الحدیث8 دانسته اند.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/445.
[2] ــ رجال البرقی 49.
[3] ــ رجال النجاشی 1/445 مستدرکات علم رجال الحدیث 4/234.
[4] ــ تنقیح المقال 2/91.
[5] ــ جامع الرواة 1/405.
[6] ــ رجال الطوسی 365 رجال النجاشی 2/439.
[7] ــ تنقیح المقال 2/91.
[8] ــ الذریعه 6/339.*

دیگر منابع: رجال ابن داود 185 مجمع الرجال 3/204 قاموس الرجال 5/97 طرائف المقال 1/312 ایضاح الاشتباه 202 نضد الایضاح 167 الفهرست (طوسی) 183 معالم العلماء 125.