الرّد علی اهل الملل و کتاب فی انّ الاسماء لا تقاس.8

پی نوشت ها

[1] ـ جمهرة أنساب العرب 248.
[2] ــ رسائل المرتضی 2/181. 3 ـ الجوهر النقی 3/183.
[4] ــ تاریخ اسلام 16/475.
[5] ــ لسان المیزان 3/203.
[6] ــ الوافی بالوفیات 16/365. 7 ـ جمهرة أنساب العرب 248. 8 ـ الفهرست (الندیم) 215.*

دیگر منابع: المعارف 75 عقد الفرید 8/140 سیر اعلام النبلاء 10/544 میزان الاعتدال 2/328 الاقتصاد (طوسی) 37 و 135 اشارة السبق 17 الاعلام 3/215 لغت نامه دهخدا 9/13366 المحاسن و المساوی 546.

طالوت ـ صیرفی (حدود 150 ـ 238 هـ )

ابوعثمان طالوت بن عبّاد صیرفی بصری جحدری.

حدود 105 هـ به دنیا آمد.1 از دوران زندگی وی اطلاع چندانی در اختیار نیست. تراجم نویسان آورده اند که او نزد حماد بن سلمه، فضال بن جبیر، ربیع بن مسلم، سعید بن ابراهیم و ابوهلال محمد بن سلیم حدیث فرا گرفت2 و کسانی چون ابوحاتم رازی، عبدان اهوازی، ابوالقاسم بغوی، یحیی بن محمد حنائی و علی بن سعید بن بشیر از وی روایت نقل کرده اند.3در خصوص وثاقت وی رجالیون سنی اختلاف دارند: عده ای او را فردی ضعیف، و گروهی مورد اعتماد و محدثی ثقه دانسته اند.4 وی دو کتاب حدیثی به نام های الجزء و العوالی نوشت و پس از عمری نسبتاً طولانی در سال 238 هـ از دنیا رفت.5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ التراث العربی 1/1/208.
[2] ــ سیر اعلام النبلاء 11/26.
[3] ــ همان.
[4] ــ لسان المیزان 3/206.
[5] ــ هدیة العارفین 1/429.*

دیگر منابع: التاریخ الکبیر 4/363 العبر 1/336 الثقات 8/329 الجرح و التعدیل 4/495 الوافی بالوفیات 16/388 تاریخ الاسلام 17/204 میزان الاعتدال 2/334 شذرات الذهب 2/90 دول الاسلام 129 معجم المؤلفین 5/31 کشف الظنون 4/130.

طاوس ـ یمانی (33 ـ 106 هـ )

ابوعبدالرحمان طاوس بن کیسان یمانی خولانی همدانی حمیری.

وی در سال 33 هـ در یمن زاده شد و در همان جا پرورش یافت.1 او موالی بحیر بن ریسان یا ابن هوذه همدانی بود.2 نیاکان مادرش از مردمان فارس، و پدرش از خاندان نمربن قاسط بود.3 به گفته ابن مرتضی، طاوس از اصحاب امیرمؤمنان علی(علیه السلام)بود4 و ابن خلکان نیز نقل می کند که وی از علی(علیه السلام) حدیث شنیده و نقل کرده است،5 اما شیخ طوسی نام وی را در زمره اصحاب امام سجاد(علیه السلام)برشمرده6 که با تاریخ ولادت او سازگار است. اساتید روایی طاوس عبارت اند از: امام علی(علیه السلام) زید بن أرقم زید بن ثابت و جابر بن عبدالله انصاری.7 او علم قرائت را نیز از ابن عباس فرا گرفت8 و به زودی از قاریان برجسته روزگار خویش گردید و به «طاوس القرّاء» لقب یافت.9

رجال شناسان طاوس را محدثی موثق،10 فقیهی پرهیزکار11 و مفسری نامدار برشمرده اند.12 وی در مکه در محلی به نام مدرسه تفسیر درس می گفت13 و افراد برجسته ای چون مجاهد، عمرو بن دینار و زهری از شاگردانش بوده و از او حدیث آموخته و روایت کرده اند.14 ابن خلکان مطالبی را نقل کرده که نشانگر موضع گیری طاوس در برابر حاکمان جور بوده و از بی عدالتی آنان انتقاد نموده است. در روایتی آمده است: هنگامی که در مکه مقابل هشام بن عبدالملک (حکومت 105 ـ 125 هـ ) قرار گرفت، با بی اعتنایی تمام با وی برخورد کرد و با کلامی از حضرت علی(علیه السلام)، هشام را موعظه و مذمت نمود.15 گفته شده که وی چهل مرتبه حج به جای آورد16 و در نهایت یک روز پیش از ترویه، در مزدلفه یا منا درگذشت و هشام بن عبدالملک بر او نماز گزارد.17 عبدالله بن حسن بن حسن بن علی(علیه السلام)پیکر او را بردوش خود حمل، و به خاک سپرد.18 وفاتش به اختلاف بین سال های 100 ـ 106 هـ آمده است.19 از طاوس اثری به نام تفسیر برجای مانده است.20

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المفسرین 1/242.
[2] ــ صفة الصفوة 2/188.
[3] ــ الثقات 4/391.
[4] ــ طبقات المعتزله 16.
[5] ــ وفیات الاعیان 2/510.
[6] ــ رجال الطوسی 94.
[7] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 5/9.
[8] ــ غایة النهایه 1/341.
[9] ــ وفیات الاعیان 2/510.
[10] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 5/9.
[11] ــ الثقات 4/391.
[12] ــ معجم المفسرین 1/242 اعیان الشیعه 7/395.
[13] ــ معجم المفسرین 1/242.
[14] ــ حلیة الاولیاء 4/17.
[15] ــ وفیات الاعیان 2/509 و510.
[16] ــ الثقات 4/391.
[17] ــ صفة الصفوه 2/190.
[18] ــ حلیة الاولیاء 2/3.
[19] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 5/10 وفیات الاعیان 2/510 حلیة الاولیاء 4/3.
[20] ــ الذریعه 4/279.*