مورخ بود که در بصره می زیست و ندیم الموفق بالله عباسی به شمار می رفت. در ذی حجه سال 291 درگذشت و کتاب های المتیّمین و جواهر الاخبار را بر جای گذاشت.1 اسماعیل پاشا با توجه به نسخه دیگری از الفهرست الندیم که «تسعین» را «سبعین» ضبط نموده، وفات طلحه را به سال 271 هـ نوشته است.2

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 126 و نیز نک: 283.
[2] ــ هدیة العارفین 1/433.*

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 16/480 معجم المؤلفین 5/42 لغت نامه دهخدا 9/13678.

طلحه ـ شامی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

ابوخزرج طلحة بن زید شامی نهدی جزری قرشی.

با کنیه های دیگری هم شناخته می شود. اصلا دمشقی است و در رقّه و واسط سکونت داشت.1 شیخ طوسی نامش را ذیل یاران امام باقر و امام صادق(علیهما السلام)ذکر کرده و او را بتری مذهب، شاخه ای از زیدیه، دانسته است،2 اما در جای دیگری او را از اهل سنت دانسته و کتابش را قابل اعتماد می داند.3 طلحه راوی از امام صادق(علیه السلام)،4 سفیان ثوری و هشام بن عروه است و اسماعیل بن عیاش و محمد بن عثمان از او روایت می کنند.5 رجالیون اهل سنت طلحه را متروک، غیرموثق و روایاتش را غیرقابل نگارش و احتجاج دانسته و نسبت جعل حدیث به ی وی داده اند.6 فهرست نویسان او را صاحب کتابی ذکر کرده اند که منصور بن یونس، محمد بن سنان و قاسم بن اسماعیل آن را نقل کرده اند.7

پی نوشت ها

[1] ـ تهذیب الکمال 13/395.
[2] ــ رجال الطوسی 126 و221.
[3] ــ الفهرست (طوسی) 86 .
[4] ــ رجال النجاشی 1/453.
[5] ــ تهذیب الکمال 13/395.
[6] ــ همان الکامل فی ضعفاء الرجال 4/108.
[7] ــ الفهرست (طوسی) 86 رجال النجاشی 1/453.*

دیگر منابع: رجال البرقی 45 رجال ابن داود 463 خلاصة الاقوال 231 جامع الرواة 1/421 الجرح و التعدیل 4/479.

طهمان ـ کلابی (م حدود 80 هـ )

طهمان بن عمرو بن سلمه کلابی.

از شاعران عرب عصر عبدالملک بن مروان (حکومت 56 ـ 86 هـ ) بود. وی را از راهزنان مسلح شمرده اند،1 به همین جهت برخی او را طهمان اللص می گفتند.2 در عین حال فردی فقیر بود. روزی نزد عبدالملک آمد و به دزدی خویش اعتراف کرد، عبدالملک خواست بر او حد جاری کند که با وساطت مادر پیرش رهایش ساخت3 و او قصیده ای در مدح عبدالملک سرود. ابوسعید سکری اشعار و اخبار او را با عنوان دیوان جمع کرد4 و در سال 1850 م در مجموعه ای به نام حرزة الحاطب و تحفة الطالب در شهر لیدن به چاپ رسید.5 طهمان در حدود 80 هـ درگذشت.6

پی نوشت ها

[1] ـ مختصر تاریخ دمشق 11 / 220.
[2] ــ تاریخ التراث العربی 2 / 3 / 144.
[3] ــ تهذیب تاریخ دمشق 7 / 106.
[4] ــ الاعلام 3 / 233 معجم المؤمنین 5/45.
[5] ــ معجم المطبوعات العربیه 2 / 1247.
[6] ــ الاعلام 3/233 معجم المؤلفین 5 / 45.*

دیگر منابع: سمط اللآلی 1 / 437 لغت نامه دهخدا 9 / 13743 تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 1 / 85 .

طیفور ـ بسطامی (188 ـ 261 هـ )

ابویزید طیفور بن عیسی بن آدم بن سروشان، مشهور به بایزید بسطامی و سلطان العارفین.

در سال 188 هـ در بسطام، از توابع دامغان به دنیا آمد.1 از تحصیلاتش چندان گزارشی در دست نیست، اما وی را شاگرد فردی به نام کردی2 و راوی ابوعبدالرحمان سُدّی خوانده اند. ابراهیم هروی، عبدالصمد بن محمد، حسن بن علویه و ابوموسی دیبلی راویان او هستند.3 رجال نویسان اهل سنت او را عارف، زاهد،4 از بزرگان صوفیه5 و از نزدیکان احمد خضرویه، ابوحفص و یحیی بن معاذ دانسته6 و گفته اند که او معتقد به وحدت وجود بود و اولین شخصی است که قائل به عقیده فنا شد و پیروان او را طیفوریه یا بسطامیه نامیده اند.7 بایزید بسطامی در سال 261 هـ در 73 سالگی در زادگاهش از دنیا رفت،8 هر چند مرگ او را در سال های 234، 262 و 264 هـ هم آورده اند.9 آثار او عبارت اند از: معارج التحقیق فی التصوف الرسائل10 دیوان بایزید بسطامی11 و رشد الهی فی کشف تجلیات نامتناهی.12

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 3/235.
[2] ــ نفحات الانس 56.
[3] ــ طبقات الصوفیه 68.
[4] ــ سیر اعلام النبلاء 13/89.
[5] ــ شذرات الذهب 2/143.
[6] ــ نفحات الانس 56.
[7] ــ دائرة المعارف الاسلامیه 3/331.
[8] ــ المنتظم 12/167.*