3 ـ جذوة المقتبس 300.
[4] ــ نفح الطیب 3/374.
[5] ــ الاعلام 3/264.

دیگر منابع: تاریخ التراث العربی 5/39 بغیة الوعاة 2/28 دائرة المعارف الشیعیة العامه 12/65 بغیة الملتمس 431 نفح الطیب 1/162 و 3/133 میراث اسپانیای مسلمان 2/542 العقد الفرید 4/495 لغت نامه دهخدا 9/13839 تاریخ العرب و حضارتهم فی الاندلس 322.

عباس ـ بغدادی (185ـ 271 هـ )

ابوالفضل عباس بن محمد بن حاتم بغدادی دوری هاشمی.

تبارش اهل خوارزم بودند،1 ولی خود او را از موالی بنی هاشم دانسته اند که در سال 185 هـ در بغداد به دنیا آمد و نزد کسانی چون ابوداود طیالسی، یحیی بن ابی بکیر و عبیدالله بن موسی حدیث شنید.2 ابن جوزی او را محدثی ثقه به شمار آورده است.3 ابوالقاسم بغوی، جعفر فریابی، ابوعبدالرحمان نسائی، اسماعیل صفّار و دیگران از او حدیث نقل کرده اند. او در نیمه صفر سال 271 در بغداد از دنیا رفت.4 وی دارای کتاب رجالی بود که از یحیی بن معین در نوشتن آن کمک گرفت، هر چند از نام آن در منابع یادی نشده است.5

پی نوشت ها

[1] ـ تهذیب الکمال 14/245.
[2] ــ تاریخ بغداد 12/144 الثقات 8/513.
[3] ــ المنتظم 12/247. 4 ـ تاریخ بغداد 12/144. 5 ـ معجم المؤلفین 5/63.

عباس ـ ثقفی (در عصر امام کاظم(علیه السلام))

ابوالفضل عباس بن عامر بن رباح ثقفی قصبانی.

از اصحاب امام کاظم(علیه السلام) بود1 و از افرادی چون ابان بن عثمان، ابوجمیله مفضّل بن صالح و جابر بن مکفوف روایت دارد.2 سعد بن عبدالله،3 ایوب بن نوح و حسن بن علی کوفی از وی روایت نموده اند.4 نجاشی وی را شیخ، راستگو، ثقه و کثیرالحدیث توصیف کرده و گوید که او کتاب هایی داشته است.5 آقابزرگ یکی از کتاب های او را کتاب الحدیث ذکر می کند.6

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 356.
[2] ــ اختیار معرفة الرجال 93، 335 و 415.
[3] ــ رجال النجاشی 2/121.
[4] ــ الفهرست (طوسی) 118.
[5] ــ رجال النجاشی 2/121.
[6] ــ الذریعه 6/341.*

دیگر منابع: رجال ابن داود 194 معالم العلماء 87 جامع الرواة 1/432 منهج المقال 188 قاموس الرجال 6/14 معجم رجال الحدیث 9/227 تنقیح المقال 2/126.

عباس ـ جوهری (زنده در 217 هـ )

عباس بن سعید جوهری بغدادی.

از تبار و ملیت او آگاهی در دست نیست، ولی به احتمال زیاد ابراهیم بن سعید جوهری (م 247 هـ ) که به گفته زرکلی، اصالتاً اهل طبرستان بوده،1 برادر وی است که در این صورت اصالت وی نیز به دست می آید. عباس منجمی توانمند و از موالی و خدمتگزاران مأمون عباسی (خلافت 198 ـ 218 هـ ) بود که در علوم فلکی و رصد ستارگان مهارتی تام داشت و مأمون او را با چند تن دیگر از دانشمندان این فن متصدی رصدخانه بغداد قرار داد. جوهری و همکارانش سند بن علی، یحیی بن ابی منصور و خالد بن عبدالملک مرورودی از اولین مسلمانانی بودند که به رصد ستارگان پرداختند و سرمشق دانشمندان بعدی شدند.2 وی علاوه بر منجمی، مهندس هم بوده و به گفته الندیم، تخصص او در هندسه بیش از نجوم بوده است.3 تاریخ درگذشت جوهری به دست نیامد، اما یعقوبی در خلال حوادث سال 217 هـ که مأمون به مصر و شام لشکر کشیده بود، جوهری را به عنوان صاحب برید علی بن هشام که به کارهای ضد حکومتی می پرداخت، معرفی کرده است.4 آثار و تألیفات وی عبارت اند از: تفسیر کتاب اقلیدس الاشکال التی زادها فی المقالة الاولی من اقلیدس شرح کتاب اسطروشیا5 الزیج6 و ترجمه کتاب السموم شاناق هندی که منکه آن را به فارسی برگرداند و جوهری برای مأمون عباسی از فارسی به عربی ترجمه کرد.7

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 1/40.
[2] ــ اخبار الحکماء 148.
[3] ــ الفهرست (الندیم) 331.
[4] ــ تاریخ الیعقوبی 2/467.
[5] ــ الفهرست، (الندیم) 325 و 331.
[6] ــ تاریخ الحکماء 148.
[7] ــ کشف الظنون 2/1425.*

دیگر منابع: ریحانة الادب 1/440 فرهنگ بزرگان 258 معجم المؤلفین 5/60 تاریخ ادبیات در ایران 1/108 کشف الظنون 1/905 هدیة العارفین 1/437.

عباس ـ خرزی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

عباس بن یزید خرزی خریزی کوفی.

اهل کوفه1 و از اصحاب و یاران حضرت امام صادق(علیه السلام) بود و از آن امام بزرگوار روایت نقل نموده است. افرادی چون یزید بن