بهره می بردند. سحنون در رجب سال 240 درگذشت.7

پی نوشت ها

[1] ـ حیاة الحیوان الکبری 1/550.
[2] ــ ترتیب المدارک 1/339.
[3] ــ طبقات الفقهاء 156.
[4] ــ ترتیب المدارک 1/340 و 341.
[5] ــ طبقات الفقهاء 156 و 157.
[6] ــ سیر اعلام النبلاء 12/64.
[7] ــ طبقات الفقهاء 157.*

دیگر منابع: البدایة و النهایه 10/356 معالم الایمان 2/77 الدیباج المذهب 263 تاریخ الاسلام 17/247 وفیات الاعیان 3/180 دول الاسلام 130 العبر 1/340 الحلل السندسیه 1/226 معجم المؤلفین 5/224 شذرات الذهب 2/94 الوافی بالوفیات 18/425 لسان المیزان 3/8 هدیة العارفین 1/569 الاعلام 4/5.

عبدالسلام ـ حمصی (16
[1] ـ 235 هـ )

ابومحمد عبدالسلام بن رغبان بن عبدالسلام حمصی کلبی، مشهور به دیک الجن.

از شاعران بزرگ شام و شیعه مذهب بود.1 او را به خاطر داشتن چشمانی سبز رنگ، دیک الجن نامیدند. جدش تمیم اهل موته، از توابع حماة بود که به دست حبیب بن مسلمه مسلمان شد.2 گرچه بنا بر قولی، دیک الجن را از موالی بنی تمیم هم گفته اند.3 خاندانش در سلمیه، از نواحی حمص می زیستند و او به سال 161هـ در همین جا زاده شد، اما بعدها در شهر حمص اقامت گزید4 و با زنی مسیحی به نام ورد از اهالی حمص که به او علاقمند گشته و خود به اسلام خوانده بود، وصلت کرد. زمانی زندگی سخت بر او تنگ شد، لذا به ناچار به موطن اصلی خود سلمیه بازگشت و نزد احمد بن علی هاشمی (شاید از بستگان یا دوستانش بود) مدت زیادی ماند، ولی در اثر کینه توزی و بدگویی پسر عمویش پیش برادران و خویشان عبدالسلام که از هجای او آزرده بود، ناگزیر به کوچ دوباره به حمص شد.5 با این که ابومحمد هیچ گاه سفری به خارج از شام نداشت،6 ولی احتمالا نزد اساتیدی به فراگیری ادبیات عرب پرداخته است. شاعر بزرگ شیعه، دعبل خزاعی از کسانی است که عبدالسلام از وی بهره برده است. محمد بن حفص صفار شاعر، علی بن حسن طرسوسی و ابوعثمان سعید بن زید بن خالد شاعر حمصی که از موالی بنی هاشم است، از دیک الجن اشعاری را روایت نموده اند.7 عبدالله بن محمد بن عبدالملک زبیدی می گوید: نزد دیک الجن بودم که ابوتمام حبیب بن اوس طایی در اوان جوانی پیش او آمد. عبدالسلام حمصی قطعه ای از اشعارش را از زیر سجاده خود به ابوتمام داد تا هم بهره ببرد و هم با فروش آن کسب درآمد کند.8 ابونواس شاعر مشهور این دوره هم در سفری که به مصر داشت، در حمص به دیدار وی رفته است.9 دیک الجن شاعری نیکوسرا، خوش آواز، طنبورنوازی توانا10 و در عین حال فردی کم حیا و گستاخ توصیف شده است.11 گویند: زمانی به دمشق رفته و احمد بن محمد بن مدبّر حاکم وقت آنجا را ستوده و صله دریافت کرده است.12 دیک الجن را به گزاف از شاعران دولت عباسی شمرده اند، چرا که به خاطر عقیده ای که داشت نه تنها به دیدار خلیفگان نرفت و به مدح آنان نپرداخت، که بنا به داده های برخی منابع، در ملاقاتی که با هارون الرشید (خلافت 170 ـ 193 هـ ) داشت، به خلیفه ثابت کرد که مستحق خلافت نیست.13 عبدالسلام اشعار بسیاری در مدح امیر مؤمنان(علیه السلام)و در رثای امام حسین(علیه السلام)سروده است. او دیوان شعری دارد14 که ابوالحسن علی بن محمد عدوی شمشاطی (زنده در 377هـ ) آن را گرد آورده بود.15 دیک الجن سرانجام در سال 235 یا 236هـ در حمص درگذشت.16

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 20/123.
[2] ــ تاریخ مدینة دمشق 38/138.
[3] ــ البدایة و النهایه 11/217.
[4] ــ تاریخ الاسلام 17/234.
[5] ــ الاغانی 14/51.
[6] ــ همان.
[7] ــ تاریخ مدینة دمشق 38/138.
[8] ــ تکملة امل الآمل 260.
[9] ــ تاریخ الاسلام17/244.
[10] ــ تاریخ مدینة دمشق 38/138.
[11] ــ الاغانی 14/51.
[12] ــ تاریخ الاسلام 20/123.
[13] ــ مستدرک سفینة البحار 3/399 الذریعه 22/317 و 331.
[14] ــ الذریعه 9/1/334
[15] ــ رجال النجاشی 2/95.
[16] ــ وفیات الاعیان 3/184.*

دیگر منابع: الوزراء و الکتاب 102 حیاة الحیوان الکبری 1/497 اخبار النساء 98 الوافی بالوفیات 18/422 سیر اعلام النبلاء 11/163 تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 2/77 تاریخ التراث العربی 2/4/4 الموشح 389 مناقب آل ابی طالب 3/87 الاعلام 4/5 اعیان الشیعه 8/12 مجالس المؤمنین 2/568 معجم المؤلفین 5/224 ریحانة الادب 2/247.

عبدالسلام ـ هروی (م 236 هـ )

ابوصلت عبدالسلام بن صالح بن سلیمان هروی خراسانی قرستی.

از موالی عبدالرحمان بن سمره بود1 و به نقلی، در مدینه زاده شد و در نیشابور اقامت گزید و از خادمان امام رضا(علیه السلام)بود.2 او از آن حضرت و نیز از سفیان بن عیینه، مالک، حماد بن زید و دیگران