عبدالکریم ـ خَثْعمی (در عصر امام رضا(علیه السلام))

عبدالکریم بن عمرو بن صالح خَثْعمی کوفی کَرّام عربی.

از اصحاب امام صادق، امام کاظم1 و امام رضا(علیهم السلام) بود2 و از امام صادق و امام کاظم(علیهما السلام) روایت کرد.3 خثعمی از راویانی چون ابی بصیر، ابن ابی یعفور، محمد بن مسلم و زراره روایت کرده و ابن ابی نجران، ابن ابی نصر، علی بن خالد و محمد بن سنان از او روایت نمودند.4 در مورد عبدالکریم اقوال مختلفی آمده است. شیخ طوسی در رجال خود او را واقفی پلید دانسته،5 اما نجاشی ضمن واقفی دانستن، او را ثقه و عین معرفی می کند.6 شیخ مفید او را از فقها و بزرگانی می داند که حلال و حرام از آنها اخذ می شود و می گوید: بر آنان طعن و ذمّی نیست.7 احتمال می رود توثیق وی به قبل از توقفش، و اعتقاد شیخ به پلیدی او به بعد از توقفش برگردد. او کتابی دارد که احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی آن را روایت کرده، گرچه از نام و محتوای آن چیزی گزارش نشده است.8

پی نوشت ها

[1] ـ رجال البرقی 24 و 48.
[2] ــ اختیار معرفة الرجال 1049.
[3] ــ رجال النجاشی 2/62.
[4] ــ معجم الرجال الحدیث 10/68.
[5] ــ رجال الطوسی 354.
[6] ــ رجال النجاشی 2/62.
[7] ــ معجم الرجال الحدیث 10/66 و 68.
[8] ــ الفهرست (طوسی) 109.*

دیگر منابع: معالم العلماء 79 خلاصة الاقوال 243 تنقیح المقال 2/160 منهج المقال 197 الذریعه 6/342 الغیبه (طوسی) 63 قاموس الرجال 6/203.

عبدالکریم ـ خلقانی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

عبدالکریم بن هلال جعفی کوفی خلقانی خزّاز.

اهل کوفه بود1 و از اصحاب امام صادق(علیه السلام) به شمار می رفت2 و از آن حضرت روایت کرده است.3 فرزندش حسن بن عبدالکریم از وی روایاتی نقل کرده است.4 نجاشی ایشان را در شمار محدثان شیعه ذکر کرده و او را فردی بسیار مورد اعتماد دانسته است.5 کتاب الحدیث اثر اوست که پسرش آن را نقل کرده است.6

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2/63.
[2] ــ رجال الطوسی 234 رجال ابن داود 228.
[3] ــ خلاصة الأقوال 127 جامع الرواة 1/464.
[4] ــ طرائف المقال 1/506 رجال النجاشی 2/63.
[5] ــ رجال النجاشی 2/63.
[6] ــ الذریعه 6/343.*

دیگر منابع: منتهی المقال 4/164 تنقیح المقال 2/160 منهج المقال 197 معجم رجال الحدیث 10/70 مستدرکات علم رجال الحدیث 4/460 الوجیزه 61 جامع المقال 108 حاوی الاقوال 2/114.

عبدالکریم ـ دیرعاقولی (م 278 هـ )

ابویحیی عبدالکریم بن هیثم بن زیاد دیرعاقولی بغدادی قطان.

پس از سال 190هـ در دیرعاقول، محلی در کنار دجله و پانزده فرسخی بغداد، بین مدائن و نعمانیه1 به دنیا آمد.2 در طلب علم و حدیث به واسط، بصره، کوفه، شام و مصر مسافرت کرد. مدت طولانی نیز در بغداد بود و احادیث بسیاری را روایت کرد. به گفته خطیب، وی ثقه و امین بود و از راویانی چون ابونعیم فضل بن دکین، ابویمان حمصی و ابوالولید طیالسی روایت دارد.3 پسرش محمد،4 ابواسماعیل ترمذی، موسی بن هارون، عبدالله بن محمد بغوی و بسیاری دیگر نیز از او روایت کرده اند. او سرانجام در شعبان سال 278 در زادگاه خود درگذشت.5 کتاب الفوائد در حدیث6 و حدیث الافک از آثار اوست.7

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 2/520.
[2] ــ سیر اعلام النبلاء 13/335.
[3] ــ تاریخ بغداد 11/78.
[4] ــ الثقات 8/423.
[5] ــ تاریخ بغداد 11/78.
[6] ــ کشف الظنون 2/1297.
[7] ــ تاریخ التراث العربی 1/1/299.*

دیگر منابع: العبر 1/400 تذکرة الحفاظ 2/602 تاریخ الطبری 1/435 ایضاح المکنون 2/205 هدیة العارفین 1/607 شذرات الذهب 2/172 طبقات الحنابله 1/216 طبقات الحفاظ 272 معجم المؤلفین 6/7 المنتظم 12/301.

عبدالله ـ اباضی (زنده در نیمه دوم قرن دوم هجری)

عبدالله بن یزید اباضی.

الندیم او را از علما و متکلمان و رؤسای فرقه خوارج دانسته1 و برخی او را از متأخرین خوارج شمرده اند2 و نوشته اند که هارون (خلافت 170 ـ 193 هـ ) روزی مجلس مناظره ای ترتیب داد و در آن مجلس هشام بن حکم، یکی از متکلمان زبردست شیعه با عبدالله بن یزید اباضی به مناظره پرداخت و خود هارون مخفیانه مناظره آنها را گوش می داد. هشام گفت: خوارج حق اعتراض بر ما شیعه ها را ندارند. عبدالله گفت: چرا؟ هشام پاسخ داد: برای این که خوارج با ما بر ولایت، امامت و فضل علی بن ابی طالب اتفاق کردند، سپس بدون هیچ دلیلی از نظر خود برگشتند و با آن امام به دشمنی پرداختند، در حالی