که ما به همان اعتقاد باقی هستیم، پس مخالفت و اعتراض آنها پذیرفته نیست. عبدالله با این پاسخ مجاب شد.3 آثار او کتاب التوحید، کتاب الاستطاعه، کتاب الرد علی المعتزله و کتاب الرد علی الرافضه می باشد.4 تاریخ وفاتش به دست نیامد، ولی با توجه به خلافت هارون (170 ـ 193 هـ ) و وفات هشام (حدود 200 هـ )، حیات اباضی را می توان در نیمه دوم قرن دوم دانست.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 233.
[2] ــ الملل و النحل 1/137.
[3] ــ طرائف المقال 2/566.
[4] ــ الفهرست (الندیم) 233.*

دیگر منابع: هدیة العارفین 1/446.

عبدالله ـ ابن ابی امیه (م قرن سوم هجری)

عبدالله بن امیة بن ابی امیة بن عمرو.

از خاندانی مشهور به شعر و ادب است که از موالی بنی امیه به شمار می روند1 و پدرش کاتب مهدی عباسی (خلافت 158 ـ 169 هـ ) بود.2 ابن معتز از فردی به نام عبدالله بن ابی امیه یاد می کند و او را شاعرترین خانواده خود می داند3 و معلوم نیست که مراد وی همین عبدالله است و در نام پدرش خطا رفته، چون نامی از «امیه» نیاورده، یا مقصود او عموی این فرد است، چون خانواده وی به شاعری شهره اند. به هر حال عبدالله بن امیه دارای پنجاه ورقه شعر بود.4 زمان مرگ وی مشخص نیست، ولی از آنجا که برادرش علی، کاتب فضل بن ربیع وزیر مأمون (خلافت 198ـ 218 هـ )، و برادر دیگرش احمد در حدود 250هـ زنده بود،5 باید او را از رجال قرن سوم دانست.

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 2/85.
[2] ــ تاریخ التراث العربی 2/4/204.
[3] ــ طبقات الشعراء (ابن معتز) 322.
[4] ــ الفهرست (الندیم) 185.
[5] ــ تاریخ التراث العربی 2/4/205 و 206.*

دیگر منابع: خزانة الادب 7/334.

عبدالله ـ ابن ابی قحافه (51 پیش از هجرت ـ 13 هـ )

ابوبکر عبدالله بن عثمان بن عامر بن عمرو تیمی قرشی.

دو سال و اندی پس از عام الفیل،1 51 قبل از هجرت در شهر مکه به دنیا آمد2 و عبدالکعبه نام گرفت. پدر و مادرش هر دو از تیره تیم بودند و از طریق نیای پنجم شان با پیامبر(صلی الله علیه وآله) نسبت داشتند. گویند که پیامبر(صلی الله علیه وآله)او را به سبب زیبایی چهره اش، ملقب به عتیق ساخت. از دیگر القاب مشهور وی صدیق است که بر پایه منابع اهل سنت، تصدیق بی چون و چرای خبر معراج، بدو داده شد.3 البته علمای شیعه تعلق لقب صدیق را به ابوبکر مردود، و آن را از القاب حضرت علی(علیه السلام)می دانند.4

ابوبکر از جوانی به بازرگانی اشتغال داشت5 و از دوستان نزدیک پیامبر(صلی الله علیه وآله)بود و در یکی از سفرهای شام نیز آن حضرت را همراهی کرد.6 پس از این که وی اسلام را پذیرفت، پیامبر(صلی الله علیه وآله) نام او را به عبدالله تغییر داد.7 او از محضر پیامبر(صلی الله علیه وآله) بهره برده و از وی روایت نموده است و کسانی مانند انس بن مالک، عثمان بن عفان، ابوهریره و طارق بن شهاب از او روایت کرده اند.8 ابوبکر در نسب شناسی سرآمد دیگران بود.9

واقدی در خبری، به شعرشناسی وی نیز اشاره ای کرده است.10 همچنین روایاتی چند حکایت دارد که ابوبکر در تعبیر خواب نیز دستی داشته و خواب کسانی از جمله پیامبر(صلی الله علیه وآله) را تعبیر کرده است.11 او در زمان جاهلیت از بزرگان قریش12 و فردی توانگر بود13 و جزء نخستین کسانی بود که به پیامبر(صلی الله علیه وآله)ایمان آورد و در هنگام هجرت پیامبر(صلی الله علیه وآله)به مدینه، همراه آن حضرت در غار بود.14 در آغاز درگیری با مشرکان و آزار و شکنجه مسلمانان، ابوبکر نیز متحمل آزارها شد و منابع اهل سنت از مجروح شدن وی به دست مشرکان سخن گفته اند.15 او به همراه پیامبر(صلی الله علیه وآله) در جنگ ها شرکت می جست.16 پس از رحلت پیامبر(صلی الله علیه وآله) در سال یازدهم هجری در سقیفه حضور داشت و در آنجا برای خلافت انتخاب شد و یک روز پس از ماجرای سقیفه، برای بیعت عمومی بر منبر نشست و مردم با او بیعت کردند.17

یکی از اقدامات ابوبکر در همان روزهای نخستین خلافت، مصادره قهرآلود فدک بود18 و دومین اقدام رسمی و حکومتی او پس از ضبط فدک، تجهیز و فرستادن لشگر اسامه به سوی رومیان بود.19 در زمان خلافتش، بلاد شام و قسمت زیادی از عراق را فتح کرد20 و سرکوب مخالفان حکومت و دشمنان اسلام را در دستور کار خود قرار داد و با یاری مسلمانان توانست سرکشی ها و آشوب های مناطق دور و نزدیک را فرو نشاند و در طول یک سال جزیرة العرب را چون زمان پیامبر(صلی الله علیه وآله) زیر لوای اسلام درآورد.21 رجال نویسان اهل سنت او را