عبدالله ـ اسکندری (م 256 هـ )

ابومحمد عبدالله بن عبدالله بن یحیی ضبعی اسکندری مراقی.

اطلاع چندانی از وی در دست نیست. حاجی خلیفه و به تبع او اسماعیل پاشا و کحاله از او نام برده و وی را مؤلف کتاب غایة المفید و نهایة المستفید و متوفای سال 256 هـ آورده اند، هرچند این دو نفر اخیر نام کتابش را غایة المفید و بغیة المستفید ذکر کرده اند.1 بیش از این اطلاعی از وی در منابع نیامده است.

پی نوشت ها

[1] ـ کشف الظنون 2/1194 هدیة العارفین 1/441 معجم المؤلفین 6/162.*

عبدالله ـ اشجّ (حدود 160 ـ 257 هـ )

ابوسعید عبدالله بن سعید بن حصین اشجّ کندی کوفی.

حافظ، مفسّر، محدث1 و مفتی کوفه بود.2 رجالیون او را با اوصافی چون ثقه، صدوق3 و پیشوای مردم زمان خود4 ستوده اند. محمد بن احمد شطوی می گوید: من باحافظه تر از او ندیدم.5 از اسماعیل بن علیّه، وکیع بن جرّاح و بشر بن خیاط حدیث نقل کرد. ابوزرعه رازی، ابوحاتم رازی و ابن خزیمه از او روایت نقل کرده اند.6 وی دارای کتاب تفسیر قرآن است7 و در سال 2568 یا 257هـ بدرود حیات گفت، در حالی که عمرش از نود سال تجاوز کرده بود.9 بنابراین، ولادت او را در حدود 160هـ می توان گمانه زد.*

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات المفسّرین (داوودی) 1/235.
[2] ــ تاریخ الاسلام 19/177. 3 ـ الجرح و التعدیل 5/73.
[4] ــ تهذیب الکمال 15/29.
[5] ــ تاریخ الاسلام 19/177. 6 ـ تهذیب الکمال 15/27. 7 ـ تاریخ الاسلام 19/177. 8 ـ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 5/236.
[9] ــ تاریخ الاسلام 19/177.

دیگر منابع: تذکرة الحفاظ 2/501 الاعلام 4/90 الوافی بالوفیات 17/197 معجم المفسّرین 1/308 کشف الظنون 1/442 العبر 1/369 شذرات الذهب 2/137 الانساب 1/164 اللباب فی تهذیب الانساب 1/63 سیر اعلام النبلاء 12/182 هدیة العارفین 1/441 دُوَل الاسلام 1/143.

عبدالله ـ اصبحی (م 169 هـ )

ابواویس عبدالله بن عبدالله بن اویس بن مالک بن ابی عامر اصبحی مدینی مدنی.

اهل مدینه1 و هم پیمان با بنی تیم2 و از نزدیکان مالک بن انس بود.3 از امام صادق(علیه السلام)روایت کرده است.4 او همچنین از کسانی چون ثور بن زید، ربیعة بن ابی عبدالرحمان، عبدالله بن ابی بکر بن حزم، عبدالله بن دینار، هشام بن عروه، یحیی بن سعید انصاری، یزید بن رومان روایت کرده است. کسانی چون اسماعیل بن ابان وراق، اسماعیل بن ابی اویس، علی بن عاصم بن علی، فردوس بن اشعری و معلی بن منصور رازی از او روایت کرده اند.5 وی در بغداد استماع حدیث کرد و به تدریس آن اشتغال داشت.6 بعضی از اهل سنت ایشان را تأیید کرده و ثقه دانسته و او را با مالک بن انس همطراز می دانند.7 برخی هم وی را غیرقابل اعتماد و ضعیف دانسته اند.8 منابع اهل سنت درباره مذهبش سکوت کرده اند، اما برخی از علمای شیعه چنین استظهار کرده اند که او سنی مذهب بوده است.9 سرانجام در سال 167 یا 169 هـ درگذشت.10 از آثارش نسخه ای است که از امام صادق(علیه السلام)روایت کرده11 و به نسخة الصادق معروف است.12

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 10/8 .
[2] ــ التاریخ الکبیر 5/127.
[3] ــ تهذیب الکمال 15/167.
[4] ــ رجال النجاشی 2/26.
[5] ــ تهذیب الکمال 15/167.
[6] ــ تاریخ بغداد 10/6.
[7] ــ تهذیب الکمال 15/168.
[8] ــ تاریخ بغداد 10/6.
[9] ــ قاموس الرجال 6/68.
[10] ــ میزان الاعتدال 2/450.
[11] ــ رجال النجاشی 2/26 رجال ابن داود 196.
[12] ــ الذریعه 24/151.*

دیگر منابع: جامع الرواة 1/466 اعیان الشیعه 2/257 تاریخ الاسلام 10/535 معالم العلماء 142 الفهرست (طوسی) 194 تنقیح المقال 2/162.

عبدالله ـ اصفهانی (م 283 هـ )

ابومحمد عبدالله بن احمد بن اشکاب (اشکیب) اصفهانی مدینی.

اهل اصفهان و ساکن خانْ لَنجان، منطقه ای در فارس1 بود و از یوسف بن سلمان، حسین بن ابی زید،2 هلال بن بشر و اسماعیل بن بهرام روایت کرد3 و افرادی مانند غیاث بن محمد بن غیاث و اسحاق بن ابراهیم بن یزید از او روایت کردند.4 ابومحمد فردی حافظ بود و علم و معرفت به حدیث داشت5 و کتاب المسند و الشیوخ اثر اوست.6 وی در سال 283 هـ در خان لنجان درگذشت.7

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 2/341.
[2] ــ الانساب 5/238.
[3] ــ ذکر اخبار اصفهان 2/58.
[4] ــ الانساب 5/238.
[5] ــ طبقات المحدثین باصبهان 3/293.
[6] ــ الانساب 5/238.
[7] ــ ذکر اخبار اصفهان 2/58.*

دیگر منابع: معجم المؤلفین 6/20 تاریخ الاسلام 21/200.