تحصیل روی آورد. فقه را نزد سحنون بن سعد آموخت2 و ابوالعرب و ابن لبّاد از او حدیث شنیدند. گفته شده که ابوالعباس فردی موثق و عادل در امر قضاوت بود و بسیار امر به معروف و نهی از منکر می کرد و هیچ کاری را بهتر از مذاکره علمی نمی دید. او که از خویشان بنی اغلب، فرمانروایان قیروان بود، دوبار در این شهر به قضاوت گمارده شد.3 همچنین امام جماعت مسجد جامع شهر و بسیار بخشنده بود، چنان که گویند: وقتی قاضی شد هشتاد هزار سکه داشت که قبل از مرگش همه را صدقه داد. او در طول قضاوتش دو بار با حکومت پسرعموهایش مشکل پیدا کرد: یکی در حکمرانی سلیمان بن عمران که به دنبال آن از قضاوت خلع و نه ماه زندانی شد و بار دوم پس از این که دوباره به قضاوت رسید به خاطر اعتراض به اعمال زشت ابراهیم بن اغلب، باز از قضاوت خلع و زندانی شد و به سال 276هـ در زندان درگذشت.4 اغلبی آثاری از خود بر جای گذاشت که عبارت اند از: الامالی الرد علی من خالف مالکاً5 الرد علی الشافعی و الرّد علی المخالفین من الکوفیین.6

پی نوشت ها

[1] ـ ترتیب المدارک 2/194 و 211.
[2] ــ طبقات الفقهاء 158.
[3] ــ ترتیب المدارک 2/194 و 211.
[4] ــ معالم الایمان 2/159.
[5] ــ معجم المؤلفین 6/25.
[6] ــ ترتیب المدارک 2/194 و 211 الدیباح المذهّب 218.*

دیگر منابع: ریاض النفوس 1/474 الاعلام 4/65.

عبدالله ـ تَوَّزی (م 238 هـ )

ابومحمد عبدالله بن محمد بن هارون تَوَّزِی بصری قرشی.

از موالی قریش بود و از اساتیدی چون اصمعی و ابوعمر جرمی بهره برد1 و در علوم نحو، لغت و شعر مهارت پیدا کرد، به طوری که از ریّاشی و مازنی داناتر بود و از بزرگان اهل لغت به شمار می آمد.2 کتاب سیبویه را نزد جرمی خوانده و از ابوعبیده معمّر بن مثنی و دیگران روایت نقل کرده است.3 مُبرّد از شاگردان اوست. وفات او را بین سال های 230 تا 238هـ نوشته اند.4 آثاری در زمینه لغت و صرف تألیف کرده که عبارت اند از: الأمثال الأضداد فعلت و أفعلت در علم صرف النوادر و کتاب الخیل و سبقها و اسنانها و شبابها و عیونها و اضمارها و من نسب الی فرسه.5

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 63.
[2] ــ نزهة الالباء 172.
[3] ــ الفهرست (الندیم) 63.
[4] ــ تاریخ التراث العربی 8/152.
[5] ــ الفهرست (الندیم) 63.*

دیگر منابع: بغیة الوعاة 2/61 روضات الجنات 5/102 معجم المؤلفین 6/143 کشف الظنون 5/440 المزهر 2/464 ایضاح المکنون 1/94 و 2/294، 320 و 346.

عبدالله ـ تیمی (در عصر امام جواد(علیه السلام))

ابوطالب عبدالله بن صلت قمی تیمی.

از موالی بنی تیم اللات بن ثعلبه و از محدثان موثق شیعه و صاحب روایاتی قابل اعتماد بود.1 او در شمار صحابه امام رضا و امام جواد(علیهما السلام)قرار داشت2 و از آن بزرگواران3 و همچنین از یونس بن عبدالرحمان، ابن ابی عمیر، صفوان بن یحیی و دیگران روایت نمود.4 کسانی نیز مانند فرزندش علی بن عبدالله بن صلت و محمد بن حسن صفار و احمد بن ابی عبدالله برقی از او روایت کرده اند.5 عبدالله وکالت امام جواد(علیه السلام)را نیز برعهده داشت6 و مکاتباتی با آن حضرت کرد و ابیاتی از سرودهای خود درباره امام رضا(علیه السلام)را برای ایشان فرستاد و از سوی آن حضرت مورد تحسین قرار گرفت.7 کتاب های التواقیع من اصول الاخبار،8 التفسیر9 و الحدیث از آثار اوست.10

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2/14.
[2] ــ رجال الطوسی 380 و 403.
[3] ــ جامع الرواة 1/492.
[4] ــ معجم رجال الحدیث 10/221.
[5] ــ جامع الرواة 1/492
[6] ــ الذریعه 4/243.
[7] ــ اختیار معرفة الرجال 319.
[8] ــ مستدرکات علم رجال الحدیث 5/37.
[9] ــ رجال النجاشی 2/14.
[10] ــ الذریعه 6/345.*

دیگر منابع: قاموس الرجال 6/407 الفهرست (طوسی) 192 خلاصة الاقوال 105 معالم العلماء 75 الوجیزه 63 رجال البرقی 54 و 55 رجال ابن داود 207 اختیار معرفة الرجال 551 و 570.

عبدالله ـ تیمی (م 209 هـ )

ابومحمد عبدالله بن ایوب تیمی کوفی.

اهل کوفه و در آغاز از موالی بنی تیم و سپس بنی سلیم1 و از شاعران دربار عباسیان بود که در مدح و ستایش امین (خلافت 193 ـ 198 هـ ) و مأمون (خلافت 198 ـ 218 هـ ) اشعاری سرود و جوایزی دریافت کرد. گفته شده که مأمون در اوایل حکومت خود نسبت به شعرا سخت می گرفت و خواستار نابودی شعر از ملک بنی عباس بود. روزی ابن ایوب در مدحش اشعاری سرود که او آن را پسندید و روی به