10 ـ تاریخ التراث العربی 3/211.
[11] ــ تاریخ الادب العربی (عمر فروخ) 2/126 الاغانی 17/98.
[12] ــ الاغانی 17/98 الاعلام 4/102.*

دیگر منابع: الشعر و الشعراء 492 معجم المؤلفین 6/81 دائرة المعارف اسلامیه 1/162 فرهنگ زندگی نامه ها 1/422 معجم المطبوعات العربیه 1/104 الفهرست (الندیم) 124.

عبدالله ـ خراسانی (115 ـ 175 هـ )

ابومحمد عبدالله بن فرّوخ خراسانی فارسی یمامی مغربی، معروف به ابن فّروخ.

نیاکانش خراسانی بودند،1 ولی خود به سال 115 هـ در اندلس به دنیا آمد، سپس به افریقا رفت و در قیروان سکونت گزید. برای کسب دانش به مشرق زمین از جمله مدینه و کوفه مسافرت کرد. از فقها و محدثان مشهوری چون مالک بن انس، ابوحنیفه، اعمش و ثوری حدیث شنیده و فقه آموخته است. ابومحمد از مالک بن انس بهره های فراوان گرفت و در حدیث و فقه نظر او را مقدم می داشت و به آن اعتماد می کرد و بیشتر اوقات همنشین و همراه وی بود. سرانجام پس از مدتی که از دانشمندان مشرق زمین علومی را فراگرفت، به وطن خویش بازگشت و در آنجا به تدریس اندوخته های خویش در زمینه فقه و حدیث پرداخت.2 از جمله شاگردانی که از وی بهره برده اند، سعید بن ابی مریم3 و عمرو بن ربیع بن طارق4 را می توان نام برد. وی از محدثان و فقیهان مالکی مذهب و فردی زاهد و متهجّد بود و به ولایت خلفای وقت عقیده ای نداشت و قائل به قیام بر علیه آنها بود.5 زمانی روح بن حاتم مهلّبی به وی پیشنهاد قضاوت داد، ولی او نپذیرفت و عبدالله بن عمر بن غانم را به جای خود به مهلّبی معرفی کرد که مهلّبی پذیرفت. عبدالله بن غانم نیز ابن فرّوخ را به عنوان مشاور قضایی خود برگزید، ولی او امتناع کرد و به جهت فرار از قضاوت و ریاست، افریقا را ترک کرد.6 بخاری احادیث منقوله وی را به دو گروه مقبول و مردود تقسیم کرده است.7 او دارای آثار و تألیفاتی نیز بوده که از آن جمله است: الردّ علی أهل البدع و الأهواء و کتابی تحت عنوان دیوان که شامل مجموعه ای از مسموعات و سؤالاتی است که از ابوحنفیه و مالک بن انس شنیده و پاسخ دریافت کرده است و به دیوان ابن فرّوخ شهرت دارد.8 ایشان در مسافرت دومی که به مصر داشت و در حالی که از سفر حج بازگشته بود، در سال 175 هـ درگذشت و در مکانی به نام مقطم به خاک سپرده شد.9

پی نوشت ها

[1] ـ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 5/357.
[2] ــ ترتیب المدارک 1/339، 341 و 345.
[3] ــ الجرح و التعدیل 5/137.
[4] ــ تهذیب الکمال 15/429.
[5] ــ ترتیب المدارک 1/342 و 343.
[6] ــ ریاض النفوس 1/178، 183 و 184.
[7] ــ التاریخ الکبیر 5/170.
[8] ــ الاعلام 4/112.
[9] ــ ترتیب المدارک 1/346 و 347.*

دیگر منابع: فرهنگ زندگی نامه ها 1/637 معجم المؤلفین 6/102 الثقات 8/335 میزان الاعتدال 2/471 تقریب التهذیب 1/440 الوافی بالوفیات 17/399 تاریخ مدینة دمشق 31/400.

عبدالله ـ خزاعی (زنده در 231 هـ )

ابن ابی الشیص عبدالله بن محمد بن عبدالله بن رزین خزاعی.

از شاعران خاندان دِعبِل خزاعی (148 ـ 245هـ )، عموزاده پدرش ابوالشیص و معاصر او و مأمون عباسی (خلافت 198 ـ 218 هـ ) بود1 و تا قرن سوم در بغداد زندگی می کرد2 و کسانی چون عمرو بن بحر جاحظ و علی بن مهدی کسروی اشعار او را روایت کرده اند.3 او خود را شاعرترین مردم، و پدرش را از خود شاعرتر می دانست.4 اشعارش حدود هفتاد برگ می باشد.5 ابن ابی الشِیص در رثای امام جواد(علیه السلام) و ابوتمّام طائی (م231 هـ ) اشعاری سروده است.6 او دچار مرض سودا بود و در نهایت این مرض بر او غلبه کرد و دیوانه شد و خود را در یک روز سرد به رود دجله افکند و سرانجام درگذشت.7 سال مرگ او به دست نیامد، ولی در زمان مرگِ ابوتمّام زنده بوده است.

پی نوشت ها

[1] ـ الاغانی 20/173.
[2] ــ تاریخ التراث العربی 2/4/162.
[3] ــ تاریخ بغداد 10/64.
[4] ــ طبقات الشعراء (ابن معتز) 364.
[5] ــ الفهرست (الندیم) 183. 6 ـ تاریخ بغداد 10/64. 7 ـ طبقات الشعراء (ابن معتز) 365.

دیگر منابع: الشعر و الشعراء 2/726 اخبار ابی تمّام 278 الذریعه 14/196 الاغانی 16/400.

عبدالله ـ خیاط (زنده در قرن دوم هجری)

عبداللّه بن مبارک خیاط.

از وی چندان اطلاعی در دست نیست. تنها الندیم به نقل از ابن جراح (م 296 هـ ) در کتاب الورقه، عبداللّه بن مبارک را شاعری