دانسته که سی ورقه شعر از او بر جای مانده است.1 سزگین ذیل ترجمه ابن خیاط مکی، به سخن الندیم درباره عبداللّه بن مبارک ارجاع داده2 که به نظر می رسد صحیح نباشد و آن، شخص دیگری است.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 184.
[2] ــ تاریخ التراث العربی 2/3/219.*

عبدالله ـ دارمی (م 255 هـ )

ابومحمد عبدالله بن عبدالرحمان بن فضل دارمی سمرقندی ثمیمی.

در سال 181 هـ در سمرقند به دنیا آمد و از خاندان بنی دارم بن مالک بن حنظله بود. برای شنیدن حدیث به خراسان، شام، عراق و مصر مسافرت کرد و از یزید بن هارون، محمد بن یوسف فریابی، سعید بن عامر، احمد بن اسحاق حضرمی، محمد بن مبارک صوری و دیگران حدیث شنید و افرادی مانند مسلم بن حجاج، ابوعیسی ترمذی، محمد بن یحیی ذهلی، صالح بن محمد جزره و عبدالله بن احمد بن حنبل از او روایت کردند. رجال نویسان اهل سنت وی را به فضل، زهد و راستگویی ستوده اند. عبدالله هنگامی که در سمرقند بود، منصب قضاوت بر او عرضه شد و او به اکراه پذیرفت و تنها پس از یک مورد قضاوت، از منصب خود استعفا داد. محمد بن عبدالله بن مبارک مخرمی به اهل خراسان توصیه می کرد تا زمانی که عبدالله بن عبدالرحمان زنده است، به فرد دیگری مراجعه نکنند.

در تاریخ وفات وی اختلاف است. به گفته اکثر منابع، وی پس از 75 سال زندگی در روز ترویه هشتم ذی الحجه سال 255 درگذشت و در روز عرفه دفن گردید.

آثار او عبارت اند از: التفسیر الجامع المسند فی الحدیث (مسند دارمی)1 الثلاثیات فی الحدیث السنه فی الحدیث و صوم المستحاضه و المتحیره.2

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 10/29 ـ 32 تاریخ مدینة دمشق 29/310.
[2] ــ هدیة العارفین 1/441*

دیگر منابع: طبقات المفسرین (داوودی) 1/242 المنتظم 10/144 تاریخ الاسلام 19/179 تهذیب الکمال 15/210 تذکرة الحفاظ 2/534 معجم المفسرین 1/311 مختصر تاریخ دمشق 13/10 الجرح والتعدیل 5/99 شذرات الذهب 2/130 العبر 1/365 الوافی بالوفیات 17/242 کشف الظنون 1/522.

عبدالله ـ دمشقی (173 ـ 242 هـ )

ابوعمرو عبدالله بن احمد بن بشر (بشیر) بن ذَکْوان دمشقی مُقری بَهّرانی فهری.

در عاشورای سال 173هـ به دنیا آمد. ساکن درب هاشمین مسجد جامع دمشق1 و امام جماعت و قاری آن مسجد بود. نزد ایوب بن تمیم قرائت آموخت.2 عبدالله از ضَمْرة بن ربیعه، ولید بن مسلم، مروان بن محمد و بقیّة بن ولید روایت کرد3 و پسرش ابوعبیدة احمد بن عبدالله، ابوداود، ابن ماجه، احمد بن انس بن مالک، ابوزُرعه دمشقی و بسیاری دیگر از او روایت نمودند.4 وی مقام صدارت در حدیث و قرائت را دارا بود. از ابوزُرعة دمشقی نقل شده که من در شام، مصر، حجاز و خراسان از جهت قرائت بهتر از او نیافتم. دمشقی در سال 242 هـ در هفتاد سالگی درگذشت.5 اثر او اقسام القرآن و جوابها و مایجب علی قاری القرآن عند حرکة لسانه می باشد.6

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ مدینة دمشق 27/6.
[2] ــ الوافی بالوفیات 17/20.
[3] ــ الجرح و التعدیل 2/2/5.
[4] ــ تهذیب الکمال 14/280.
[5] ــ تاریخ مدینة دمشق 27/6.
[6] ــ معجم المؤلفین 6/21.*

دیگر منابع: تقریب التهذیب 1/401 شذرات الذهب 2/100 الاعلام 4/65 دائرة المعارف الشیعیة العامه 12/260 الثقات 8/360 العبر 1/344 خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 5/140 تاریخ الاسلام 18/307 دول الاسلام 1/131 غایة النهایه 1/404 البدایة و النهایه 10/378 .

عبدالله ـ دینوری (213 ـ 276 هـ )

ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری مروزی، معروف به ابن قتیبه.

در اول رجب1 سال 2132 در کوفه3 یا بغداد متولد شد، ولی چون پدرش اهل مرو بود، به وی مروزی گفته اند4 و به علت این که جدش قتیبه است، ابن قتیبه نیز به او گفته شده5 و بدان جهت که مدتی در دینور به عنوان قاضی سکونت داشت، به دینوری هم شهرت یافته است.6 او در بغداد مشغول تحصیل شد و حدیث را از اسحاق بن راهویه، و لغت را از ابوحاتم سجستانی فرا گرفت.7 از عالمان دیگری چون محمد بن زیاد زیادی، زیاد بن یحیی حسانی، عباس بن فرج