عبدالله ـ عبدی (م 131 هـ )

ابومحمد عبدالله بن ابی یعفور عبدی کوفی.

از اصحاب و یاران امام صادق(علیه السلام)1 بوده و از آن حضرت روایت نقل کرده است.2 از برادرش عبدالکریم و ابوالصامت نیز روایت نقل کرده است.3 روایتگرانی چون علاء بن رزین4 و حبیب خثعمی5 به نقل روایت او پرداخته اند. مورد تکریم و احترام امام صادق(علیه السلام)بود6 و به فرموده امام صادق، او تنها کسی بود که وصیت و سفارش امام را پذیرفت و فرمان او را گردن نهاد.7 او به گونه ای بود که از حواریان امام صادق(علیه السلام)8 و شیعیان خالص اهل بیت(علیهم السلام)9 به شمار می رفت.

از قاریان شهر کوفه بود و در مسجد کوفه قرائت می کرد.10 شیخ مفید او را در زمره فقیهان و پیشوایان دینی دانسته است که حلال و حرام و احکام از آنان گرفته می شد.11 به نزد امامیه، جلیل القدر بود. رجال شناسان نیز او را محدثی ثقه و مورد اعتماد دانسته اند.12 او به دوران حیات امام صادق(علیه السلام) و در سال طاعون یعنی سال 131 هـ درگذشت.13 از او کتاب الحدیث بر جای مانده14 که گروهی از جمله ثابت بن شریح آن را روایت کرده اند.15

پی نوشت ها

[1] ـ رجال البرقی 22 رجال الطوسی 223و264.
[2] ــ اختیار معرفة الرجال 131و305.
[3] ــ معجم رجال الحدیث 10/102.
[4] ــ تنقیح المقال 2/167.
[5] ــ اختیار معرفة الرجال 307و462.
[6] ــ رجال النجاشی 2/7.
[7] ــ رجال ابن داود 197.
[8] ــ خلاصة الاقوال 107.
[9] ــ تنقیح المقال 2/166.
[10] ــ رجال النجاشی 2/7.
[11] ــ الرد علی اهل العدد و الرؤیه 9/25 و 37.
[12] ــ معجم رجال الحدیث 10/96.
[13] ــ اختیار معرفة الرجال 246 تاریخ الاسلام 8/332.
[14] ــ الذریعه 6/344.
[15] ــ رجال النجاشی 2/7.*

دیگر منابع: مناقب آل ابی طالب 4/303 الکافی 7/404.

عبدالله ـ عبسی (159 ـ 235 هـ )

ابوبکر عبدالله بن محمد بن ابراهیم عبسی کوفی، مشهور به ابن ابی شیبه.

در سال 159 هـ در شهر کوفه به دنیا آمد و رشد یافت و به تحصیل علوم پرداخت. برای فراگیری علوم بیشتر، به بصره و بغداد مسافرت کرد و از محضر فقها و علمای عصر خویش بهره برد و در علومی چون فقه تاریخ، تفسیر، حدیث و قرآن ماهر و استاد شد و در همه این زمینه ها تألیفاتی نوشت.1 وی از کوفه به بغداد رفت و در مسجد رصافه بغداد بر کرسی نقل حدیث نشست ونیز در زمره محدثانی قرار گرفت که به دستور متوکل عباسی (خلافت 232 ـ 247 هـ ) با نحله های مختلف فکری مانند معتزله و جهمیّه مناظره می کردند و احادیثی در ردّ برآنها نقل می کردند.2 علمای رجال اهل سنت وی را حافظ حدیث، ثقه و مورد اعتماد می دانند. وی از شریک بن عبدالله قاضی، عبدالله بن مبارک، علی بن مسهّر، سفیان بن عیینه، عبّاد بن عوام، عبدالله بن ادریس، عمرو بن عبید و دیگران حدیث شنیده و کسانی مثل احمد بن حنبل، عبدالله بن احمد بن حنبل، محمد بن اسحاق صاغانی و ابوالقاسم بغوی از او حدیث نقل کرده اند.3 عبسی در سال 235 هـ در شهر کوفه از دنیا رفت.4 آثار او عبارت اند از: السنن فی الفقه الفتن الفتوح التفسیر التاریخ المسند فی الحدیث الجمل صفین5 المصنف فی الحدیث الاحکام6 ثواب القرآن الرد علی من ردّ علی ابی حنیفه7 و الایمان.8

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 10/66 ـ 71 الطبقات الکبری 6/413.
[2] ــ تاریخ الاسلام 17/230.
[3] ــ تاریخ بغداد 10/66.
[4] ــ همان.
[5] ــ الفهرست (الندیم) 285.
[6] ــ تاریخ الاسلام 17/230.
[7] ــ هدیة العارفین 1/440.
[8] ــ المستدرک علی معجم المؤلفین 432.*

دیگر منابع: الانساب 4/140 المنتظم 11/229 الاعلام 4/117 شذرات الذهب 2/85 العبر 1/333 دائرة المعارف بزرگ اسلامی 2/669 خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 6/2 تذکرة الحفاظ 2/433 معجم المؤلفین 6/107 النجوم الزاهره 2/282 کشف الظنون 1/437 و 2/1711 ایضاح المکنون 1/36 و 212 البدایة و النهایه 10/346 الثقات 8/358.

عبدالله ـ عتبی (قرن سوم هجری)

عبدالله بن محمد عتبی.

الندیم به نقل از محمد بن داود بن جراح (م 296 هـ )، عتبی را شاعر و دارای پنجاه ورقه شعر آورده است،1 بنابراین او در قرن سوم یا پیش از آن می زیسته است، اگر چه احتمال دارد وی همان عبدالله بن محمد عتبی از فرزندان عتبة بن ابی سفیان باشد که از پدرش روایت کرده و عمر بن عبدالرحیم خطابی راوی اوست.2

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست 190.
[2] ــ تاریخ الطبری 1/185.*