عبدالله ـ مهزمی (م 257 هـ )

ابوهفان عبدالله بن احمد بن حرب بن مهزمی خرنوبی بصری عبدی.

از قبیله بنومهزم، شاخه ای از عبدقیس که همگی شیعه بودند،1 و اهل بصره و ساکن بغداد بود و از شاگردان اصمعی به شمار می رفت.2 او همچنین شاگرد ابونواس و راوی اشعار او،3 و فردی لغت دان، ادیب، شاعر4 و از جایگاه والایی در ادبیات عرب برخوردار بود و افرادی همچون احمد بن ابی طاهر، جنید بن حکیم دقاق و یموت بن مزرع از وی بهره گرفتند.5 نجاشی ابوهفان را از شیعیان مشهور دانسته که در باره تشیع شعر سروده است.6 الندیم او را در زمره شاعران مورخ آورده و می گوید: او و ابوالعیناء همدیگر را هجو نموده اند.7 او فردی بی پروا و تنگدست بود و بسیار شراب می نوشید.8

کتاب های طبقات الشعراء، اشعار عبدالقیس و اخبارها، شعر ابی طالب بن عبدالمطلب و اخباره،9 الاربعة فی اخبار الشعراء و صناعة الشعر از اوست. او همچنین اخبار ابونواس و گزیده ای از اشعار او را جمع آوری کرده است.10 وی سرانجام در سال 19511 یا 25512 و یا 257 هـ درگذشت.13 با توجه به وفات اصمعی (م 216 هـ ) که استاد او بوده، تاریخ های 255 و 257 هـ به واقع نزدیک تر می باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2/16.
[2] ــ تاریخ بغداد 9/370.
[3] ــ طبقات الشعراء (ابن معتز) 409.
[4] ــ معجم الادباء 12/54.
[5] ــ تاریخ بغداد 9/370.
[6] ــ رجال النجاشی 2/16.
[7] ــ الفهرست (الندیم) 139 و 161.
[8] ــ معجم الادباء 12/54.
[9] ــ رجال النجاشی 2/16.
[10] ــ الفهرست (الندیم) 161 و 182.
[11] ــ معجم الادباء 12/54.
[12] ــ تاریخ التراث العربی 2/1/167.
[13] ــ لسان المیزان 3/249.*

دیگر منابع: الذریعه 9/1/51 نزهة الالباء 204 الانساب 5/417 اللباب فی تهذیب الانساب 3/275 سمط اللآلی 1/611 بغیة الوعاة 2/31 ریحانة الادب 7/304 الاعلام 4/65 فوائد الرضویه 244 تنقیح المقال 2/167 قاموس الرجال 6/245.

عبدالله ـ نابغه (م 125 هـ )

عبدالله بن مخارق بن سلیم بن...ذهل بن شیبان، معروف به نابغه شیبانی شاعر بدوی.

از شعرای دولت اموی بود که به شام رفت و برخی از حاکمان بنی امیه از قبیل عبدالملک بن مروان (حکومت 65 ـ 86 هـ ) و دو پسرش ولید (حکومت 86 ـ 96 هـ ) و یزید (حکومت 10
[1] ـ 105 هـ ) و ولید بن یزید (حکومت 125 ـ 126 هـ ) را ستایش کرد که اشعارش در مدح ولید بن یزید بسیار است. روزی که عبدالملک تصمیم داشت برادرش عبدالعزیز را از ولایتعهدی خلع، و پسر خود ولید را جانشین کند، قبل از اینکه دیگران با خبر شوند، نابغه شیبانی از جریان آگاه بود و شعری سرود و عبدالملک را به این کار تشویق کرد. عبدالملک تبسمی کرد و چیزی نگفت. اطرافیان متوجه شدند که عبدالملک قصد خلع برادرش را دارد. شعر و تملق نابغه در نزد عبدالملک به گوش عبدالعزیز رسید و او گفت که این فرزند نصرانی جانش را به خطر انداخت و قسم یاد کرد که اگر دست یابد او را خواهد کشت. در زمان کشته شدن یزید بن مهلب نیز در نزد یزید بن عبدالملک شعری طولانی سرود و یزید دستور داد که هدیه های فراوانی چون صد شتر و خلعت به وی عطا کنند. وقتی هشام بن عبدالملک (خلافت 105 ـ 125 هـ ) به خلافت رسید، نابغه بر او وارد شد. هشام تا او را دید دستور داد او را به سبب شعری که در زمان یزید مبنی بر مخالفت هشام با یزید سروده بود، بیرونش کنند و گفت که هرگز به او چیزی نخواهم داد، اما پس از هشام نزد ولید بن یزید رفت و او را بسیار مدح کرد و صله ها گرفت. او در مورد شراب هم اشعاری دارد. نابغه شیبانی در اشعارش قسم هایی به انجیل و به شیوه مسیحیان خورده است که ابوالفرج اصفهانی از این قراین، مذهب او را نصرانی می داند،1 ولی محقق کتاب اغانی با استناد به برخی ابیات او را مسلمان می شناسد.2 اثرش دیوان شعر می باشد. سرانجام او در سال 1253 یا حدود 120 هـ و در زمان ولید بن یزید4 درگذشت.

پی نوشت ها

[1] ـ الاغانی 7/104ـ110.
[2] ــ همان 104، پاورقی.
[3] ــ الاعلام 4/136.
[4] ــ معجم المؤلفین 6/148.*

دیگر منابع: المستدرک علی معجم المؤلفین 439.

عبدالله ـ نخعی (قرن سوم یا چهارم هجری)

ابوالعباس عبدالله (عبیدالله) بن احمد بن نهیک نخعی کوفی.

از خاندان نهیک و اهل کوفه بود. منابع رجالی شیعه او را از بزرگان شیعه، راستگو و ثقه معرفی کرده اند.1 شیخ طوسی نام او را در زمره افرادی قرار داده که از ائمه(علیهم السلام) روایت نکرده اند.2 وی از