3 ـ تاریخ الاسلام 8/155.
[4] ــ لسان المیزان 3/364.
[5] ــ الاغانی 12/225 تاریخ الاسلام 8/156.
[6] ــ تاریخ الاسلام 8/156.
[7] ــ الوافی بالوفیات 17/630 المقالات و الفرق 42.
[8] ــ الاغانی 12/225.
[9] ــ تاریخ الطبری 7/371 و 372 الاغانی 12/225 ـ 230.
[10] ــ الاغانی 12/225 تاریخ ابن خلدون 2/187.
[11] ــ تاریخ الاسلام 8/155 الوافی بالوفیات 17/630.
[12] ــ تاریخ مدینة دمشق 21
[1] ـ 313.
[13] ــ الذریعه 9/3/693.*

دیگر منابع: نسمة السحر 2/290 مختصر تاریخ دمشق 14/76 الاعلام 4/139 تاریخ مذاهب اسلام 179.

عبدالله ـ یَحْصُبی (2
[1] ـ 118 هـ )

ابوعمران عبدالله بن عامر بن یزید بن تمیم بن ربیعة بن عامر یحصبی دمشقی.

وی اهل یَحْصُب از شهرهای یمن بود1 و به سال 21 هـ 2 در شهر بلقاء از توابع دمشق به دنیا آمد.3 در کنیه او اختلاف بسیار است، به طوری که درباره آن بیش از نه قول وجود دارد و مشهورترین آن، ابوعمران است.4 او از مردمان عرب و از قبیله حِمْیَر بود5 که پس از فتح دمشق به آن سرزمین آمد و ساکن آنجا گردید.6 وی از طبقه اول تابعین بوده و بنابر قولی، علم قرائت و قرآن را از خلیفه سوم عثمان بن عفان (خلافت 23 ـ 35 هـ ) فراگرفت.7 به علاوه، بزرگانی چون فضالة بن عبید و مغیرة بن ابی شهاب نیز از اساتید قرائت او بوده اند.8 در زمینه روایت و حدیث هم اساتید بسیاری را دیده که از آن جمله اند: نعمان بن بشیر واثلة بن اسقع و قیس بن حارث غامدی.9 ابوعمران یکی از قرّای سبعه10 و از پیشوایان علم حدیث و قرائت اهل شام بود11 و مسئولیت بنای مسجد بزرگ دمشق را نیز بر عهده داشت.12 مدتی نیز از جانب ولید بن عبدالملک (حکومت 86 ـ 96 هـ ) به تصدی امر قضا در دمشق اشتغال داشت.13 افرادی مانند جعفر بن ربیعه مصری، ربیعة بن یزید و عبدالرحمان بن عامر یحصبی از وی حدیث شنیده و روایت کرده اند.14 کتاب اختلاف مصاحف الشام و الحجاز و العراق و کتاب مقطوع القرآن و موصوله15 از آثار اوست. سرانجام در روز عاشورای سال 88 در دمشق درگذشت.16

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ مدینة دمشق29/278.
[2] ــ تاریخ الاسلام 7/400.
[3] ــ معجم البلدان 1/489.
[4] ــ سیر اعلام النبلاء 5/293.
[5] ــ تهذیب الکمال 10/245.
[6] ــ الاعلام 4/95.
[7] ــ الفهرست (الندیم) 31 و 32.
[8] ــ تاریخ الاسلام 7/400.
[9] ــ تهذیب الکمال 10/245.
[10] ــ الفهرست (الندیم) 31.
[11] ــ غایة النهایه 1/424.
[12] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 5/274.
[13] ــ الاعلام 4/95 فرهنگ زندگی نامه ها 1/555.
[14] ــ تاریخ مدینة دمشق29/272.
[15] ــ الفهرست (الندیم) 39.
[16] ــ غایة النهایه 1/425 سیر اعلام النبلاء 5/293.*

دیگر منابع: شذرات الذهب 1/156 مختصر تاریخ دمشق 12/292 التاریخ الکبیر 5/156 اخبار القضاة 3/203 تقریب التهذیب 1/425 الجرح و التعدیل 5/123 الثقات 5/37 المعارف 530 العبر 1/114.

عبدالله ـ یزیدی (م 237 هـ )

ابوعبدالرحمان عبدالله بن یحیی بن مبارک عدوی بغدادی یزیدی، معروف به ابن یزیدی.

لغوی، ادیب و مقری بغداد در سده های دوم و سوم است.1 پدرش ابومحمد یحیی معروف به یزیدی ادیب و قاری مشهور است که در بغداد سکنی گزید و در سال 202 هـ درگذشت.2 عبدالله اهل بغداد بود3 و در همان جا رشد یافت4 و نزد استادانی از جمله پدرش به فراگیری علم پرداخت.5 یحیی بن زیاد فرّاء، از پیشوایان مکتب نحوی کوفه از استادان دیگر اوست.6 ادیبان نزدیک عصرش او را در لغت و ادب عرب و شعر چیره دست خوانده اند.7 ابن خلکان نیز وی را فردی شاعر و راوی اخبار و تاریخ گذشتگان دانسته است.8 احمد بن یحیی ثعلب، نحوی مشهور کوفی یادآور شده که در میان شاگردان فرّاء کسی را به خصوص درباره قرآن و مسائل مربوط به آن، داناتر از یزیدی ندیده است.9 او همچون پدرش افزون بر ادبیات، به قرائت نیز توجه داشت و قرائت ابوعمرو بن علا را از پدرش فراگرفت.10 از شاگردان او در ادب، برادرزاده اش فضل بن محمد یزیدی،11 و در قرائت، دو برادرزاده دیگرش عباس و عبدالله (پسران محمد) را می توان نام برد. همچنین احمد بن ابراهیم ورّاق، جعفر بن محمد آدمی و بکران بن احمد از او روایت کرده اند.12 ابوالفرج نیز از فردی به نام میمون بن هارون نام می برد که از ابن یزیدی روایت کرده است.13 ابن یزیدی دارای تألیفاتی نیز بوده است که برخی از آنها بدین قرار است: غریب القرآن14 اقامة اللسان علی صواب المنطق الوقف و الابتداء و مختصر فی النحو.15 در منابع کهن به تاریخ وفات ابن یزیدی اشاره ای نشده، ولی در منابع متأخر حدود 237 هـ نقل شده است.16