مدتی از سوی هارون (خلافت 170 ـ 193 هـ ) قاضی عسکر مهدی، محله ای معروف در جانب شرقی بغداد12 شد.13 المغازی اثر اوست. سال وفاتش را به اختلاف 176،14 177 و 178 هـ ذکر کرده اند. انصاری در بغداد بدرود حیات گفت و هارون بر او نماز خواند و در گورستان عباسه، دختر مهدی، به خاک سپرده شد.15

پی نوشت ها

[1] ـ التاریخ الکبیر 5/431.
[2] ــ تاریخ بغداد 10/408.
[3] ــ تاریخ الاسلام 11/250.
[4] ــ الجرح و التعدیل 5/369.
[5] ــ تاریخ بغداد 10/409.
[6] ــ المنتظم 9/36.
[7] ــ الطبقات الکبری 7/323.
[8] ــ تاریخ الاسلام 11/250.
[9] ــ الطبقات الکبری 7/323.
[10] ــ تاریخ بغداد 10/408.
[11] ــ تاریخ الاسلام 11/250.
[12] ــ معجم البلدان 4/124.
[13] ــ الطبقات الکبری 7/323.
[14] ــ الفهرست (الندیم) 282.
[15] ــ تاریخ بغداد 10/409 و 410.*

دیگر منابع: الثقات 8/387 معجم المؤلفین 6/190.

عبدالملک ـ تمّار (137 ـ 228 هـ )

ابونصر عبدالملک بن عبدالعزیز بن عبدالملک بن ذکوان قشیری تمّار نسوی دقیقی.

در سال 137هـ در سالی که ابومسلم خراسانی به قتل رسید، در شهر نسا از شهرهای خراسان در ترکمنستان کنونی به دنیا آمد. برای کسب علوم مسافرت ها نمود و در نهایت به بغداد رفت و در آنجا اقامت گزید.1 شغل وی را خرمافروشی ذکر کرده اند.2 از راویانی چون مالک بن انس، سعید بن عبدالعزیز و کوثر بن حکیم روایت کرد و افرادی مانند عبدالله بن محمد بغوی، ابوزرعه و احمد بن ابی خیثمه از او روایت نمودند. تمّار را فردی موثق و همچنین فاضل، زاهد و خیّر دانسته اند.3 وی در اواخر عمرش نابینا گشت و به سال 228 هـ در بغداد وفات یافت و در باب الحرب دفن گردید.4 کتاب رحله اثر اوست.5

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 10/571.
[2] ــ التاریخ الکبیر 5/423.
[3] ــ تاریخ بغداد 10/420.
[4] ــ الطبقات الکبری 7/340.
[5] ــ هدیة العارفین 1/624.*

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 16/268 الجرح و التعدیل 5/358 تهذیب الکمال 18/354 میزان الاعتدال 2/658 العبر 1/316 تقریب التهذیب 1/520 المنتظم 11/139 شذرات الذهب 2/64 الانساب 1/477 اللباب 1/222.

عبدالملک ـ حمیری (م 218 هـ )

ابومحمد عبدالملک بن هشام بن ایوب حِمْیری معافری سدوسی بصری.

تهذیب کننده مهم ترین و مشهورترین کتاب درباره تاریخ پیامبر و مسلمانان صدر اسلام است. برخی محل تولدش را بصره نوشته اند،1 اما این مطلب قطعی نیست، بلکه اصل او را بصری گفته اند.2 در نسبت او نیز اختلاف است: برخی او را از قبیله حمیر یمن3 و برخی ذهلی دانسته اند،4 اما مَعافِری منسوب به مَعافِر بن یَعْفُر، قبیله ای بزرگ در مصر است که به جهت سکونت آن قبیله و وی در مصر بدانجا نیز منسوب شده است.5 ابن هشام علاوه بر حدیث و تاریخ، به علم نسب و نحو نیز آگاهی داشت6 و علامه اهل مصر در ادبیات و شعر به شمار می آمد.7 استادان و رجال حدیث او عبارت اند از: معمر بن مثنی ابوزید انصاری خلف احمر هیثم بن عدی و اسد بن موسی اموی.8 مرگ او را در مصر به سال 213 یا 218 هـ نوشته اند.9 مهم ترین اثر ابن هشام، تهذیب و تلخیص سیره ابن اسحاق (م150 هـ ) است. نام اصلی کتاب، المبتدء والمبعث و المغازی بوده که ابن هشام قسمت هایی از آن را به روایت زیاد بن عبدالله بکائی از ابن اسحاق نقل می کند و کتاب او با عنوان السیرة النبویه شهرت دارد. وی در ابتدای کتابش می گوید: برخی از آنچه ابن اسحاق گفته رها می کنم، چون ارتباطی به زندگانی رسول خدا ندارد یا بعضی آن را خوش ندارند.10 مراد ابن هشام از این بعض، خلفای عباسی و عموم اهل سنت است، چون گرایش ابن اسحاق به تشیع از گزارش های تاریخی او آشکار است. سیره ابن هشام امروزه با چاپ های متعدد در دسترس است. دیگر آثار او القصائد الحمیریه در اخبار یمن و پادشاهان آنان در دوره جاهلیت است که منتشر شده است و التیجان فی ملوک حمیر که در مورد پادشاهان و نسب نگارش یافته11 و از آن به انساب حمیر و ملوکهم نیز یاد می شود12 که این کتاب نیز منتشر شده است. وی کتابی نیز در شرح اشعار غریب سیره داشته13 که موجود نیست.

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 4/166.
[2] ــ الروض الانف 1/43.
[3] ــ همان.
[4] ــ سیر اعلام النبلاء 10/429.
[5] ــ وفیات الاعیان 3/177 بغیة الوعاة 2/115.
[6] ــ الروض الانف 1/43.
[7] ــ تاریخ الاسلام 15/282.
[8] ــ دائرة