را در کتاب رجال و فهرست خود نیاورده است.5 عبدان دارای مجموعه ای می باشد که در آن روایاتی از امام حسن عسکری(علیه السلام) را جمع آوری کرده است.6 شاید ابومعاذ عبدان طبیب که به شهر خوی نسبت داده شده و در سامرا با جاحظ (م 255 هـ ) دیدار داشته است،7 با این فرد بی تناسب نباشد.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال ابن داود 219.
[2] ــ رجال النجاشی 2/162.
[3] ــ کشف الغمه 2/83.
[4] ــ تنقیح المقال 2/133.
[5] ــ قاموس الرجال 6/54.
[6] ــ رجال النجاشی 2/162.
[7] ــ الانساب 2/420 تاریخ مدینة دمشق 45/442 معجم البلدان 2/408.*

دیگر منابع: منهج المقال 189 نقد الرجال 181 معجم الموحد 2/52 مجمع الرجال 4/111 معجم رجال الحدیث 10/281 مستدرکات علم رجال الحدیث 4/363 دائرة المعارف الشیعیة العامه 12/73 الذریعه 24/152 ریحانة الادب 7/268.

عبدان مروزی عبدالله ـ جنوجردی عبدان (م نیمه دوم قرن سوم هجری)

عبدان.

از شناسه و زیست نامه او چیزی در دست نیست، با اینکه از افراد صاحب نقش در دستگاه قرامطه بود. گفته اند که عبدالله بن میمون قَدّاح پس از مرگ پدرش کار دعوت مذهب اسماعیلی را به دست گرفت و حمدان بن اشعث، معروف به قرمط را برای امر تبلیغ به حوزه کوفه فرستاد و او دعوتش را در آنجا به سال 261 هـ با کمک داماد خود عبدان آغاز کرد،1 اما پس از مدتی برخلاف فرزندان قدّاح گام برداشتند و مورد غضب آنان واقع شدند و در پی آن قرمط متواری گشت و عبدان به قتل رسید و کار دعوت در عراق به ابوسعید جنائی رسید.2

عبدان آثار زیادی را تألیف کرده که عبارت اند از: الرحا و الدولاب الحدود و الاسناد اللامع الزاهر المیدان النیران الملاحم و المقصد. عبدان بلاغات هفتگانه ای داشت که عبارت از بلاغ الاول، راجع به همه مردمان بلاغ الثانی، راجع به کسانی که کمی بالاتر رفته اند بلاغ الثالث، برای کسانی که یک سال از ورودشان در این مذهب می گذشت البلاغ الرابع، برای آنهایی که دو سال وارد این مذهب شده بودند بلاغ الخامس، برای آنهایی که سه سال وارد این مذهب شده بودند بلاغ السادس، برای کسانی که چهار سال وارد این مذهب شده بودند و بلاغ السابع، نتیجه مذهب و مکاشفات بزرگ آن مذهب در آن آمده بود.3

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 238.
[2] ــ تاریخ سیاسی اسلام 548.
[3] ــ الفهرست (الندیم) 240.*

عبد بن حمید عبدالحمید ـ کَشّی عبدربه ـ زراره (م 150 هـ )

ابوالحسن (ابوعلی) عبدربه بن اعین بن سُنسُن شیبانی کوفی زراره.

اهل کوفه1 و پدرش اعین بن سنسن برده رومی بود2 و از موالی فرزندان عبدالله بن عمرو محسوب می شد.3 او از بزرگان اصحاب امام باقر، امام صادق و امام کاظم(علیهم السلام)4 به شمار می رفت و از امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) روایت می کند.5 افرادی چون ابن بکیر، هشام بن سالم، علی بن عطیّه6 و ابوالصباح7 از وی روایت نموده اند. الندیم می گوید که زراره در زمینه فقه و کلام از بزرگ ترین رجال شیعه می باشد.8 نجاشی او را این گونه توصیف می کند که او در روزگار خود، بزرگ و پیش گام اصحاب ما در قرائت، قرآن، فقه، کلام، شعر و ادبیات بود. وی ضمن دارا بودن فضل و ایمان، در گفتار و نقل حدیث صادق بود.9 ابوغالب زراری می گوید که زراره اهل بحث و مناظره بود و هیچ کسی به پای او نمی رسید، تنها عبادت بود که او را از سخن باز می داشت و بسیاری از متکلمان شیعه شاگرد وی هستند.10 کشّی وی را از حواریان امام باقر و امام صادق(علیهما السلام) می داند و نیز می گوید که همه فقهای امامیه بر تصدیق گروهی از اصحاب امام باقر و امام صادق(علیهما السلام)اجماع دارند و سر تعظیم در برابر فقاهت آنان فرود آورده اند و آنان شش نفرند که فقیه ترین آنها، زرارة بن اعین می باشد.11 امام صادق(علیه السلام) از او ستایش ها و تمجیدهای فراوان نموده12 و فرموده است که اگر زراره نبود، احادیث پدرم از بین می رفت.13 ناگفته نماند که روایاتی از امام صادق(علیه السلام)در نکوهش و مذمت زراره وارد شده که جنبه سیاسی دارد و فقط برای حفظ جان زراره بوده است.14 زراره دارای مصنفاتی بوده است15 مانند کتاب