صادق(علیه السلام)از جمله ابن فضال و ابن بکیر را ملاقات نمود و از شاگردان ابن ابی عمیر به حساب می آمد.3 از کسانی مانند ابان الاحمر، ابن بکیر و ابوالصباح کنانی روایت نمود.4 ابوسعید سهل بن زیاد آدمی، احمد بن محمد بن عیسی و علی بن حسن بن فضال نیز از او بهره برده اند.5 انباری از محدثان موثق شیعه و فردی جلیل القدر بود.6 او صاحب کتابی است7 که از آن با نام کتاب الحدیث یاد کرده اند.8 کتاب رجال دیگر اثر اوست.9

پی نوشت ها

[1] ـ خلاصة الاقوال 98.
[2] ــ رجال الطوسی 382 و 403.
[3] ــ رجال ابن داود 243.
[4] ــ اختیار معرفة الرجال 191، 348 و 350.
[5] ــ جامع الرواة 1/576.
[6] ــ الفهرست (طوسی) 87.
[7] ــ رجال النجاشی 2/109.
[8] ــ الذریعه 6/349
[9] ــ همان، 10/135.*

دیگر منابع: معجم رجال الحدیث 11/394 تنقیح المقال 2/285 لسان المیزان 2/188 منهج المقال 232 نقد الرجال 233 الوجیزه 71 قاموس الرجال 7/446 مجمع الرجال 4/192.

علی ـ انصاری (قرن دوم هجری)

ابوالحسن علی بن ثابت انصاری.

از شاعران کوفه بود که در بغداد سکونت داشت.1 این شاعر از دوستان صمیمی ابوالعتاهیه (م 211 هـ ) شاعر مشهور عهد عباسی بود که مشاعره های زیادی در زهد و حکمت با یکدیگر داشتند و هر گاه یکی شعری می گفت، دیگری شعری همانند آن و یا در جواب آن می سرود. هنگامی که علی بن ثابت درگذشت، ابوالعتاهیه بر او نماز گزارد و در دفنش حاضر شد و در فراقش بسیار گریست و در رثایش اشعاری سرود،2 بنابراین او در بغداد مرده و دفن شده است. در کیش و عقیده ابن ثابت اختلاف است: ابن نجار او را هم مسلک ابوالعتاهیه می داند3 و از آنجا که ابوالعتاهیه جبری بود،4 علی بن ثابت هم با این وصف باید جبری باشد، اما الندیم او را بر کیش مانی می داند که تظاهر به اسلام می کرد.5 احمد بن سلیمان معبدی از کسانی است که مطالبی را از علی نقل کرده است.6 الندیم مجموع اشعار او را 150 برگ آورده است.7 سال مرگ وی به دست نیامد، ولی روشن است که مدتی پیش از سال 211 هـ درگذشته است، از این رو وی را می توان در شمار رجال قرن دوم به حساب آورد.

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ التراث العربی 2/4/103.
[2] ــ الاغانی 4/44 ذیل تاریخ بغداد 3/155.
[3] ــ ذیل تاریخ بغداد 3/155.
[4] ــ الطرائف 341.
[5] ــ الفهرست (الندیم) 401.
[6] ــ همان 87.
[7] ــ همان 184.*

دیگر منابع: البیان والـتبیین 1/407 و 408.

علی ـ اهوازی (در عصر امام هادی(علیه السلام))

ابوالحسن علی بن مهزیار اهوازی دورقی.

اصالتاً از دورق خوزستان،1 اهل هند، روستایی در فارس و ساکن اهواز بود.2 امام کاظم،3 امام رضا، امام جواد و امام هادی(علیهم السلام)4 را درک کرد و صحابی ایشان بود. از امام هشتم و نهم5 و همچنین از فضالة بن ایوب و محمد بن اسماعیل بن بزیع روایت کرده است.6 راویانی چون عباس بن معروف، محمد بن عبدالجبار، حسین بن اسحاق، محمد بن عیسی یقطینی و سهل بن زیاد از او نقل حدیث نموده اند.7 علی بن مهزیار از یاران خاص امام جواد و امام هادی(علیهما السلام)بود و از سوی آنان وکیل برخی مناطق بود، از این رو توقیعاتی درباره او برای شیعیان نوشته شد که وی را مدح نمود. او در نقل روایت، ثقه و در عقیده، غیرقابل طعن است. پدرش نصرانی بود که به اسلام گروید و گفته اند که خود علی نیز در کودکی اسلام آورد و تشیع را اختیار کرد.8 از او به عنوان فقیه و مفسر تعبیر کرده اند.9 تاریخ وفات وی روشن نیست، اما نجاشی ذیل ترجمه حریز می گوید: محمد بن علی انصاری از علی بن مهزیار به سال 229 هـ حدیث شنیده است.10 شیخ طوسی پس از آنکه وی را جلیل القدر و واسع الروایه توصیف کرده، می گوید: او دارای 33 کتاب مانند کتب حسین بن سعید اهوازی است و علاوه بر آنها کتاب های حروف القرآن و الانبیاء و البشارات را داراست. احمد برقی گفته است که علی بن مهزیار مصنفات حسین بن سعید را گرفته و اضافاتی در آنها ایجاد کرده است.11 مجموع تألیفات وی عبارت اند از: التفسیر الفضائل المثالب الدعاء التجمل و المروّه المزار الرد علی الغلاة فضائل المومنین و برّهم الملاحم التقیه الزهد الحروف القائم البشارات الانبیاء النوادر رسائل علی بن اسباط و کتب فقهی در موضوع صلاة زکات صوم حج طلاق حدود دیات عتق و تدبیر تجارات و اجارات مکاسب وصایا مواریث خمس شهادات صید و ذبائح شربه نذور و ایمان و کفارات12 و کتاب هایی در حوزه های دیگر مثل وفاة ابی ذر حدیث بدر اسلام سلمان فارسی13 و به قولی فضائل امیر المؤمنین