اینکه در حدود 260 هـ از دنیا رفت.4 سال های 2365 و 247 هـ نیز زمان های دیگری است که برای مرگ او آورده اند.6 آثار او عبارت اند از: فردوس الحکمه تحفة الملوک کنّاش الحضره منافع الاطعمه و الاشربة و العقاقیر7 ارفاق الحیاة حفظ الصحه الحجامه کتاب فی ترتیب الاغذیه8 کتاب فی الرّقی9 و الدین و الدوله.10

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ حکماء الاسلام 32. 2 ـ تاریخ الحکماء 231. 3 ـ الفهرست (الندیم) 354.
[4] ــ هدیة العارفین 1/669.
[5] ــ تاریخ حکماء الاسلام 32.
[6] ــ الاعلام 4/288.
[7] ــ الفهرست (الندیم) 354.
[8] ــ عیون الانباء 414.
[9] ــ الوافی بالوفیات 21/151.
[10] ــ الاعلام 4/288.*

دیگر منابع: معجم المؤلفین 7/106 الذریعه 16/165 لغت نامه دهخدا 1/277.

علی ـ طحّان (در عصر امام کاظم(علیه السلام))

ابوالحسن علی بن رئاب کوفی طحان سعدی.

اهل کوفه و از موالی جرم، گروهی از قبیله قضاعه یا موالی بنی سعد بن بکر بود1 و در شمار اصحاب امام صادق(علیه السلام) یاد شده است2 و از آن حضرت و امام کاظم(علیهما السلام)3 و همچنین از عمر بن اذینه4 روایت نقل کرده است. افرادی چون یونس بن عبدالرحمان،5 ابن ابی عمیر و ابن بکیر6 از او روایت نقل کرده اند. وی از بزرگان شیعه در زمان خود بود و از روایتگران فقه از ائمه(علیهم السلام) به شمار می آمد.7 او محدثی ثقه8 و جلیل القدر9 بوده است. مسعودی می نویسد که وی از دانشمندان شیعه بود و با برادرش سمّان که از دانشمندان خوارج بود، در هر سال به مدت سه روز به مناظره می پرداخت.10 کتاب الوصیة والامامه و کتاب الدیات اثر اوست که حسن بن محبوب راوی این کتاب هاست11 و اثر دیگر او اصل بوده است.12

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2 / 70.
[2] ــ رجال الطوسی 243.
[3] ــ رجال النجاشی 2 / 70.
[4] ــ تنقیح المقال 2 / 289.
[5] ــ اختیار معرفة الرجال 411.
[6] ــ جامع الرواة 1 / 580.
[7] ــ الفهرست (الندیم) 275.
[8] ــ خلاصة الاقوال 93.
[9] ــ الفهرست (طوسی) 87.
[10] ــ مروج الذهب 3 / 204.
[11] ــ رجال النجاشی 2 / 70.
[12] ــ الفهرست (طوسی) 87.*

دیگر منابع: رجال ابن داود 244 حاوی الاقوال 2/30 الذریعه 2/164 قاموس الرجال6/4829.

علی ـ عریضی (م 210 هـ )

ابوالحسن علی بن جعفر بن محمد(علیهما السلام) عریضی علوی قرشی مدنی.

کوچک ترین فرزند امام صادق(علیه السلام) و ساکن عریض از نواحی مدینه بود1 و بدین جهت او را به آن ناحیه نسبت داده اند. ابوالحسن در کوفه و قم نیز سکونت داشته است.2 او از اصحاب پدر بزرگوار و برادر گرامی اش امام کاظم(علیه السلام)و نیز از اصحاب امام رضا(علیه السلام)بود3 و از پدر و برادر ارجمندش و همچنین از پسر عموی پدرش حسین بن زید شهید روایت دارد.4 افرادی چون فرزندش احمد، زید بن علی و عبدالله بن حسن از او روایت کرده اند.5 عریضی فردی موثق و جلیل القدر و بسیار پرهیزکار و با فضل بود.6 از شیخ مفید نقل شده که می فرماید: وی به قدری اهل فضل و ورع بود که حتی دو نفر در این باره با هم اختلاف ندارند. ابوالحسن عریضی امام جواد و امام هادی(علیهما السلام) را هم درک کرد. روایت شده که روزی امام جواد(علیه السلام) در دوران جوانی بر وی وارد شد، ایشان آن حضرت را گرامی داشته و دستش را بوسید. آن حضرت فرمود: عموجان، بنشینید. عرض کرد: آقای من چگونه بنشینم، در حالی که شما ایستاده اید. چون آن حضرت رفتند، یاران ابوالحسن او را به خاطر کارهایش سرزنش کردند و او در حالی که محاسن خود را گرفته بود، جواب داد: ساکت باشید، این فضل را خداوند به او داده و من چگونه می توانم آن را انکار کنم.7 وی در سال 210 هـ درگذشت.8 برخی مدفن او را در قم و برخی دیگر در عریض می دانند.9 کتابی درباره حلال و حرام10 و المناسک از آثار اوست و نیز مسائلی دارد که از برادرش امام کاظم(علیه السلام)پرسیده است.11

پی نوشت ها

[1] ـ عمدة الطالب 271.
[2] ــ تنقیح المقال 2/273.
[3] ــ رجال الطوسی 241، 353 و 379.
[4] ــ معجم رجال الحدیث 11/289.
[5] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 7/293.
[6] ــ تنقیح المقال 2/273.
[7] ــ معجم رجال الحدیث 11/289.
[8] ــ معجم المؤلفین 7/53.
[9] ــ تنقیح المقال 2/273.
[10] ــ رجال النجاشی 2/72.
[11] ــ الفهرست (طوسی) 212.*

دیگر منابع: رجال ابن داود 239 الخلاصه 92 شذرات الذهب 2/24 میزان الاعتدال 3/117 تهذیب الکمال 20/353 مراقد المعارف 2/258.