در اوایل قرن سوم وفات یافته باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ الاغانی 23/142.
[2] ــ تاریخ بغداد 11/350.
[3] ــ الاغانی 23/149.
[4] ــ الاعلام 6/272.
[5] ــ تاریخ مدینة دمشق 54/249.
[6] ــ الاغانی 23/142.
[7] ــ تاریخ التراث العربی 2/4/205.
[8] ــ الفهرست (الندیم) 185.
[9] ــ الاعلام 6/272.*

دیگر منابع: الاغانی 12/179 و 23/107، 143 و 147.

علی ـ کاشانی (در عصر امام هادی(علیه السلام))

ابوالحسن علی بن محمد بن شیره کاشانی اصفهانی.

از فرزندان زیاد مولی عبدالله بن عباس و از خاندان خالد بن ازهر و اهل اصفهان بود که نامش در شمار اصحاب امام هادی(علیه السلام)ذکر شده است.1 از قاسم بن محمد، علی بن سلیمان و محمد بن محمد روایت کرده و علی بن ابراهیم، محمد بن علی بن محبوب، محمد بن عیسی بن عبید و دیگران از او نقل حدیث کرده اند.2 شیخ طوسی او را تضعیف کرده3 و نجاشی می گوید: با اینکه احمد بن محمد بن عیسی از او ایراد گرفته و گفته است که مطالب نادرستی از او شنیده ام، ولی چنین مطالبی در کتاب های او نیست و او را به فقیه بودن و فضل و زیادی حدیث وصف می کند.4 علامه حلی معتقد است که وی همان علی بن شیره است که شیخ طوسی او را توثیق کرده،5 اما دیگران چنین اتحادی را ردّ می کنند.6 شیخ طوسی دو نفر را جداگانه ذکر کرده و یکی را توثیق، و دیگری را تضعیف نموده است.7 ضمناً ابن داود و علامه به اشتباه وی را از یاران امام رضا و امام جواد(علیهما السلام) به شمار آورده اند.8 نجاشی می گوید: تألیف او کتاب التأدیب است که همان کتاب الصلاة و مطابق کتاب ابن خانبه می باشد و در آن اضافاتی درباره حج وجود دارد. کتاب الجامع او نیز که در موضوع فقه و کتاب بزرگی است، اثر دیگر کاشانی است و آنها را سعد گزارش کرده است.9

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 417.
[2] ــ جامع الرواة 1/599.
[3] ــ رجال الطوسی 417.
[4] ــ رجال النجاشی 2/79.
[5] ــ خلاصة الاقوال 364.
[6] ــ معجم رجال الحدیث 12/150.
[7] ــ رجال الطوسی 417.
[8] ــ ر.ک: معجم رجال الحدیث 12/150.
[9] ــ رجال النجاشی 2/79.*

دیگر منابع: رجال البرقی 58 الفهرست (طوسی) 160 قاموس الرجال 7/560 نقد الرجال 237 رجال ابن داود 486 مجمع الرجال 4/218 مستدرکات علم رجال 5/454 منهج المقال 237 الوجیزه 72 و 74 دائرة المعارف الشیعیة العامه 13/363 تنقیح المقال 2/305.

علی ـ کسائی (م 189 هـ )

ابوالحسن علی بن حمزة بن عبدالله بن بهمن کسائی کوفی بغدادی اسدی.

اصالتاً ایرانی و اهل کوفه بود1 و دوران کودکی را در آنجا سپری کرد2 و سپس در بغداد سکنی گزید.3 وی در بزرگسالی نزد معاذ بن مسلم هراء، رواسی و دیگران به فراگیری دانش های روز پرداخت.4 با هدایت خلیل نحوی به حجاز، نجد و تهامه کوچ کرد5 و از اعراب آن نواحی درزمینه لغت های نادر و غریب بهره برد.6 کسائی همچنین از امام صادق(علیه السلام)، سلیمان بن ارقم و اعمش حدیث شنید7 و نزد ابان بن تغلب،8 حمزه زیات9 و ابن ابی لیلی10 فنون قرائت آموخت. دانشمندانی چون فراء، خلف احمر، قاسم بن سلام و جمعی دیگر از شاگردان برجسته وی در روایت و قرائت بودند.11 کسائی در نحو و لغت از عالمان ممتاز و در قرائت از قرای سبعه12 و در شعر از شاعران کم گوی به شمار می رفت. او قواعدی در نحو13 و قرائت وضع کرد. گویند که وی در بغداد به تعلیم و تربیت رشید (خلافت 170 ـ 193 هـ ) و امین (خلافت 193 ـ 198 هـ ) دو خلیفه عباسی اشتغال داشت.14 او همچنین با یونس نحوی15 و سیبویه16 مناظره کرد. سرانجام در سال 189 هـ 17 در راه طوس در زنبویه، از روستاهای ری وفات یافت و در همان جا مدفون گردید.18 او هنگام وفات هفتاد سال داشت. آثار کسائی عبارت اند از: معانی القرآن مختصر فی النحو القراءات اختلاف مصاحف اهل المدینة و اهل الکوفة و اهل البصرة اجزاء القرآن مقطوع القرآن و موصوله19 ما تشابه من الفاظ القرآن و تناظر من کلمات الفرقان20 عدد آی القرن21 نسب رسول الله(صلی الله علیه وآله)22 العوامل فی النحو23 اشعار المعایاة و طرائقها قصص الأنبیاء24 الحروف25 المصادر26 النوادر الأصغر النوادر الأوسط النوادر الأکبر27 الهجاء و الهاآت المکنی فی القرآن.28

پی نوشت ها

[1] ـ غایة النهایه 1/535.
[2] ــ اعیان الشیعه 8/233.
[3] ــ تاریخ بغداد 11/403.
[4] ــ الفهرست (الندیم) 72.
[5] ــ تاریخ الاسلام 12/299.
[6] ــ اعیان الشیعه 8/233.
[7] ــ تاریخ الاسلام 12.
[8] ــ اعیان الشیعه 8/233.
[9] ــ تاریخ بغداد 11/403.
[10] ــ سیر اعلام النبلاء 9/131.*