علی ـ مهلبی (م حدود 250 هـ )

ابوالحسن علی بن بلال بن ابی معاویة بن احمد مهلبی أزدی بصری.

مهلبی از فقها1 و علمای بزرگ شیعه در بصره و از محدثان مورد وثوق به شمار می رفت.2 از عبیدالله بن فضل بن هلال سلطانی روایت کرده، چنان که ابن حاشر نیز از او روایت نموده است.3 نام او در زمره کسانی که از ائمه روایتی ندارند، ذکر شده است.4 مهلبی دارای آثاری مانند المتعه، المسح علی الرجلین، المسح علی الخفین، البیان عن خیرة الرحمن،5 درباره ایمان ابوطالب و اجداد پیامبر(صلی الله علیه وآله)، الرشد و البیان،6 الغدیر و فضل العرب می باشد.7 أزدی در حدود سال 250 هـ درگذشت.8

پی نوشت ها

[1] ـ تنقیح المقال 2/271.
[2] ــ رجال النجاشی 2/95.
[3] ــ قاموس الرجال 7/378.
[4] ــ رجال الطوسی 486.
[5] ــ رجال النجاشی 2/95 و 96.
[6] ــ الفهرست (الندیم) 278.
[7] ــ الفهرست (طوسی) 96.
[8] ــ هدیة العارفین 1/673.*

دیگر منابع: معالم العلماء 67 الذریعه 3/171 رجال ابن داود 238 خلاصة الاقوال 101 مجمع الرجال 4/169 جامع الرواة 1/559 الوجیزه 70 معجم المؤلفین 7/48.

علی ـ میثمی (در عصر امام رضا(علیه السلام))

ابوالحسن علی بن اسماعیل بن شعیب میثم میثمی کوفی بصری.

نواده میثم تمار، صحابی امیرمؤمنان علی(علیه السلام) است. نجاشی وی را از موالی بنی اسد، کوفی الاصل و ساکن بصره و از متکلمان بزرگ امامیه دانسته1 و الندیم می گوید که وی اولین کسی است که در مذهب امامیه از علم کلام استفاده کرد.2 میثمی صحابی امام رضا(علیه السلام)بود3 و از آن حضرت و ربعی بن عبدالله، ابن ابی عمیر و دیگران روایت کرده و صفوان بن یحیی، حسین بن سعید، داود بن مهران، علی بن مهزیار و دیگران از او نقل حدیث نموده اند.4 برخی او را صحابی امام کاظم(علیه السلام)نیز شمرده اند،5 ولی این مطلب در منابع معتبر و کهن نیامده است. وی مناظراتی با اهل کتاب و اهل سنت داشته است6 از آن جمله گفتوگوی کلامی وی با ابوهذیل علاف و نظّام، و مجالسی که با هشام بن حکم متکلم شیعی داشت.7 زمانی که هشام درگیر مناظرات کلامی با مخالفان بود و از سوی هارون (خلافت 170 ـ 193 هـ ) وزیرش یحیی برمکی دچار دسیسه می شد، میثمی در زندان به سر می برد8و از آن رو که این ایام مصادف با امامت امام هفتم است، صحابی امام کاظم(علیه السلام)بودن وی تقویت می شود. برخی متأخران به اعتبار این مجالس، میثمی را پیش از سال 179 هـ که سال وفات هشام بن حکم است، زنده دانسته9 و برخی دیگر مرگ او را حدود 250 هـ نوشته اند.10 او دارای کتاب هایی چون مجالس هشام بن حکم، الامامه، الطلاق، النکاح، المتعه،11 الاستحقاق،12 المناسک،13 الکامل فی الزیاره (فی الامامه) و اصل14 می باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2/72.
[2] ــ الفهرست (الندیم) 223.
[3] ــ رجال الطوسی 383.
[4] ــ اختیار معرفة الرجال 213 و 555 معجم رجال الحدیث 11/275 و 278.
[5] ــ منتهی المقال 4/353 اعیان الشیعه 8/168.
[6] ــ تنقیح المقال 2/270.
[7] ــ رجال النجاشی 2/72.
[8] ــ اختیار معرفة الرجال 262 الذریعه 2/164.
[9] ــ معجم المؤلفین 7/37.
[10] ــ هدیة العارفین 1/669.
[11] ــ رجال النجاشی 2/72.
[12] ــ الفهرست (الندیم) 223.
[13] ــ معالم العلماء 62.
[14] ــ الذریعه 2/164 و 17/255.*

علی ـ نخعی (در عصر امام رضا(علیه السلام))

ابوالحسن علی بن سیف بن عمیره نخعی کوفی.

اهل کوفه و از اصحاب امام رضا(علیه السلام) بود1 و از ایشان و کسانی مانند پدرش سیف، فضل بن مالک نخعی، اسماعیل بن قتیبه، طفیل بن مالک نخعی و عمرو بن شمر روایت نمود.2 ابوالحسن از محدثان موثق شیعه بود3 و روایتگرانی همچون یحیی بن زکریا بن شیبان، سلمة بن خطاب، احمد بن محمد بن عیسی و محمد بن ولید شباب صیرفی از او روایت کرده اند.4 ابوالحسن کتابی دارد که یحیی بن زکریا آن را روایت کرده، اما از نام و موضوع آن چیزی در منابع ذکر نشده است.5

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 382. 2 ـ معجم رجال الحدیث 12/57. 3 ـ رجال النجاشی 2/115.
[4] ــ جامع الرواة 1/586.
[5] ــ رجال النجاشی 2/115.

دیگر منابع: مستدرکات علم رجال الحدیث 5/385 تنقیح المقال 2/293 حاوی الاقوال 2/35 قاموس الرجال 7/482 منهج المقال 234 رجال ابن داود 245 خلاصة الاقوال 102 نقد الرجال 236 الوجیزه 72.