دیگر منابع: رجال الطوسی 429 نقد الرجال 243 معجم رجال الحدیث 12/160 منهج المقال 238 تنقیح المقال 2/308 قاموس الرجال 7/571 هدایة المحدثین 219 الوجیزه 74.

علی ـ والبی (م 143 هـ )

ابوالحسن علی بن سالم بن مخارق والبی قرشی حمصی جزری.

کنیه های دیگری مانند ابوطلحه1 و ابومحمد برای او ذکر شده است. وی از بردگان آزاد شده بنی هاشم بود. نیاکان او از جزیره بوده و به حمص،2 شهری در سوریه3 منتقل شدند. ابوالحسن از دانش افرادی مانند مجاهد، محمد بن زید و راشد بن سعد بهره گرفت. او فردی محدث4 و مفسر بود و ناسخ و منسوخ قرآن را از ابن عباس روایت کرده، ولی او را ندیده است.5 او شاگردانی مانند بدیل بن میسر، معمر، عبدالله بن سالم و داود بن ابی هند را تربیت نمود.6 او سفری به انبار داشت و نزد ابوالعباس سفاح (حکومت 132 ـ 136 هـ ) حضور یافت. خطیب بغدادی احادیث او را صحیح، ولی خود او را دارای رأی و نظر سوء دانسته است و به نقل از احمد بن حنبل می گوید که علی بن ابی طلحه ای که ثوری و حسن بن صالح از او روایت کرده اند، کوفی بوده و غیر از فرد مذکور است،7 ولی ابن حجر هر دو نفر را متحد دانسته است.8 از آثار او کتاب تفسیر القرآن9 و کتاب فی الوجوه و النظائر می باشد که مطالب این کتاب را از ابن عباس گرفته است.10 وی سرانجام در سال 143 هـ درگذشت.11 سال های 120 12 و 123 هـ تاریخ های دیگری اند که برای فوت او ذکر کرده اند.13

پی نوشت ها

[1] ـ تهذیب الکمال 20/490.
[2] ــ معجم البلدان 2/302.
[3] ــ تاریخ بغداد 11/428 و 429.
[4] ــ التاریخ الکبیر 6/281.
[5] ــ الثقات 7/211.
[6] ــ التاریخ الکبیر6/281.
[7] ــ تاریخ بغداد 11/428 و 429.
[8] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 7/339.
[9] ــ هدیة العارفین 1/667.
[10] ــ کشف الظنون 2/2001.
[11] ــ تاریخ بغداد 11/428 و 429.
[12] ــ طبقات خلیفة بن خیاط 571.
[13] ــ هدیة العارفین 1/667.*

دیگر منابع: تاریخ یحیی بن معین 1/213 الجرح و التعدیل 3/1/191 الطبقات الکبری 7/458 الکنی والاسماء 1/147 معجم المفسرین 1/361 الضعفاء الکبیر 3/234 السنن (دارقطنی) 3/148 تقریب التهذیب 2/39 رجال صحیح مسلم 2/56 موضح اوهام الجمع و التفریق 1/354 الکامل فی التاریخ 1/18 تاریخ الاسلام 9/226 میزان الاعتدال 3/134 المعرفة و التاریخ 3/65.

علی ـ هاشمی (زنده در قرن دوم هجری)

ابوالحسن علی بن حسّان بن کثیر هاشمی.

از موالی عباس بن محمد بن علی بن عبدالله بن عباس بود.1 عباس بن محمد برادر منصور، سفّاح، حاکم شام و جزیره بود و در 186 هـ وفات یافت.2 هاشمی از عمویش عبدالرحمان بن کثیر حدیث نقل کرده است.3 محمد بن حسن صفّار،4 حسن بن علی کوفی5 و محمد بن عیسی عبیدی از او روایت نقل کرده اند.6 بعضی منابع به غلط او را از موالی امام باقر(علیه السلام)دانسته اند.7 رجال شناسان هاشمی را محدثی ضعیف، غالی، کذّاب و فاسدالاعتقاد خوانده و گفته اند که وی امام کاظم(علیه السلام)را درک نکرده است.8 کتاب تفسیر الباطن اثر اوست.9

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2/71.
[2] ــ الاعلام 3/264.
[3] ــ الفهرست (طوسی) 98 اختیار معرفة الرجال 193 و 451.
[4] ــ جامع الرواة 1/566.
[5] ــ الفهرست (طوسی) 98.
[6] ــ اختیار معرفة الرجال 193.
[7] ــ رجال ابن غضائری 77.
[8] ــ خلاصة الاقوال 233 رجال ابن داود 483.
[9] ــ رجال النجاشی 2/71.*

دیگر منابع: معجم رجال الحدیث 11/311 حاوی الاقوال 4/37 منهج المقال 228 نقد الرجال 229 الوجیزه 70 نقد الرجال 229.

عُلّیَّه ـ بنت علی بن الحسین(علیه السلام)(م 95 هـ )

عُلَیّة بنت علی بن الحسین(علیهما السلام).

فرزند امام سجاد(علیه السلام)1 بود و زرارة بن اعین از او روایت کرده است.2 او از زنان محدثه شیعه بود و درباره وی ذَمّی وارد نشده است.3 ابوجعفر محمد بن عبدالله با چند واسطه از کتاب وی خبر داده است. شایان ذکر است وجود کتاب وی را زرارة بن اعین نیز تأیید کرده است.4 او در سال 95 هـ درگذشت. کتاب الحدیث اثر اوست.5

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2/162 لباب الانساب 1/382 و 2/480.
[2] ــ رجال النجاشی 2/163.
[3] ــ تنقیح المقال 3/81.
[4] ــ رجال النجاشی 2/162.
[5] ــ الذریعه 6/352.*

دیگر منابع: معجم رجال الحدیث 23/195 منهج المقال 242 مجموعه نفیسه 458 لغت نامه دهخدا 10/14373 حبیب السیر 2/68 کشف الغمه 2/90 المجدی 93.