آدمی اباصلت ابان ـ احمر (م حدود 200 هـ )

ابوعبدالله ابان بن عثمان بن یحیی بن زکریا لؤلؤی کوفی أحمر بجلی.

محدّث، فقیه، ادیب و نسب شناس سده دوم، و اصالتاً اهل کوفه بود و در کوفه و بصره می زیست.1 از زادگاه و تاریخ ولادت او اطلاعی در دست نیست.

ابان از اصحاب امام صادق(علیه السلام) به شمار می رفت.2 از آن حضرت و از امام کاظم(علیه السلام)علوم متداول روز از جمله حدیث را آموخته و روایت کرده است.3 از دیگر مشایخ حدیث وی کسانی چون ابوبصیر،4 محمد بن مسلم، ابان بن تغلب، زرارة بن اعین و ابوحمزة ثمالی را می توان نام برد. برخی برآن اند که شمار روایات وی به حدود هفتصد می رسد.5 ابان علاوه بر حدیث، در هر یک از علوم فقه،6 ادب،7 نسب شناسی، اخبار شعرا و ایام عرب صاحب نظر شمرده می شد.8 به گفته ابن ابی عمیر، از حافظه سرشاری برخوردار بود.9

کشی وی را از فرقه ناووسیّه دانسته است10 که این گفتار با اعتقاد به اینکه او از امام کاظم(علیه السلام)روایت کرده سازگار نمی نماید، چون ناووسیّه در امامت امام صادق(علیه السلام)متوقف شده و آن حضرت را زنده و مهدی موعود دانسته اند و اعتقادی به امامت امام کاظم(علیه السلام) نداشته اند، لذا برخی احتمال داده اند لفظ قادسیّه صحیح است نه ناووسیه، آن چنان که در برخی از نسخه های اختیار معرفة الرجال چنین آمده است.11 ابان از اصحاب اجماع نیز بوده و چون که ایشان همگی از امامیه بوده اند، وی را نیز از دانشمندان امامیه12 و فردی ثقه برشمرده اند.13

راویانِ بنام سده دوم از ابان روایت شنیده و نقل کرده اند. برخی از اینان عبارت اند از: ابن ابی عمیر حسن بن محبوب حماد بن عیسی و یونس بن عبدالرحمان.14 کسانی همچون ابوعبیده معمر بن مثنی، محمد بن مثنی و محمد بن سلام جمحی نیز از وی علومی را فراگرفته و بیشتر حکایت ها، اخبار شعرا، انساب و ایّام عرب را از او نقل کرده اند.15

ابان دارای تألیف مهمی در موضوعات مبدأ، مبعث، مغازی، وفات پیامبر، سقیفه و ردّه بوده است.16 وی در حدود 200 هـ درگذشت.17

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/80 ـ81 معجم الادباء 1/109.
[2] ــ رجال الطوسی 152 لسان المیزان 1/24.
[3] ــ رجال النجاشی 1/80 .
[4] ــ اختیار معرفة الرجال 209.
[5] ــ معجم رجال الحدیث 1/139، 157، 162 و 163.
[6] ــ اختیار معرفة الرجال 375.
[7] ــ لسان المیزان 1/24.
[8] ــ الفهرست (طوسی) 18 معجم الادباء 1/108.
[9] ــ لسان المیزان 1/24.
[10] ــ اختیار معرفة الرجال 352 خلاصة الاقوال 21.
[11] ــ معجم رجال الحدیث 1/160 تنقیح المقال 1/6.
[12] ــ قاموس الرجال 1/84 .
[13] ــ معجم رجال الحدیث 1/161.
[14] ــ همان.
[15] ــ رجال النجاشی 1/80 و81 .
[16] ــ الفهرست (طوسی) 18.
[17] ــ الاعلام 1/27.*

دیگر منابع: الذریعه 19/47 دائرة المعارف الشیعیة العامه 2/12 جامع الرواة 1/12 بغیة الوعاة 1/405 لغت نامه دهخدا 1/222 اعیان الشیعه 2/100 الثقات 8/131.

ابان ـ اسدی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

ابان بن عُمر أسدی.

از اصحاب امام صادق(علیه السلام) بوده1 و از ایشان روایت کرده است.2 از محدثان بزرگ شیعه، فردی ثقه3 و ممدوح4 به شمار می آمد. به گفته شیخ طوسی، وی از خاندان میثم تمار بود.5 فقط عبیس بن هشام ناشری از او روایت کرده است.6 کتاب الحدیث اثر اوست.7

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 151.
[2] ــ لسان المیزان 1/25.
[3] ــ رجال النجاشی 1/82 .
[4] ــ رجال ابن داود 12.
[5] ــ رجال الطوسی 151.
[6] ــ جامع الرواة 1/15 نقد الرجال 5.
[7] ــ الذریعه 6/303.*

دیگر منابع: معجم رجال الحدیث 1/169 مستدرکات علم رجال الحدیث 1/91 الجامع فی الرجال 1/17 اعیان الشیعه 2/102 فرهنگ زندگی نامه ها 86 تنقیح المقال 1/9 قاموس الرجال 1/90 منهج المقال 18.

ابان ـ سندی (در عصر امام هادی(علیه السلام))

ابوبشر ابان بن محمد سندی بجلی بزاز بغدادی.

از قبیله جهینه یا بجیله و از عرب های اصیل بوده و انتساب او به اعراب از جهت ولاء و حلف نبوده است. ابان پسر خواهر صفوان بن یحیی بود1 و در شمار اصحاب و یاران امام هادی(علیه السلام)قرار داشت.2