او را با اوصافی چون فقیه، عالم، اخباری،3 مورد وثوق، سرشناس و معروف در بین شیعیان کوفه توصیف نموده اند. روایتگرانی مانند محمد بن احمد قلانسی،4 احمد بن ابی عبدالله برقی،5 محمد بن احمد بن یحیی، علی بن حسن بن فضال و احمد بن علی بن نعمان از او روایت کرده اند.6 کتاب اصل7 و النوادر اثر اوست که دومی را محمد بن علی بن محبوب از وی روایت کرده است.8

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/421.
[2] ــ رجال الطوسی 387.
[3] ــ معجم المؤلفین 1/2.
[4] ــ رجال النجاشی 1/82 و421.
[5] ــ الفهرست (طوسی) 142. 6 ـ جامع الرواة 1/389.
[7] ــ الذریعه 2/136.
[8] ــ رجال النجاشی 1/421.*

دیگر منابع: خلاصة الاقوال 82 رجال ابن داود 107 معالم العلماء 58 لسان المیزان 1/25 تنقیح المقال 1/8 الوجیزه 142 نقد الرجال 1/47 منهج المقال 1/232 اعیان الشیعه 2/103 مجمع الرجال 1/28 هدایة المحدثین 77 معجم رجال الحدیث 1/171.

ابان ـ کوفی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

ابان بن عبدالملک خثعمی نخعی ثقفی.

منسوب به قبیله خثعم یمن بود1 و از بزرگان شیعه،2 اصحاب امام صادق (علیه السلام)و از راویان آن حضرت به شمار می رفت.3 او همچنین از افرادی چون اسماعیل بن جابر و بکر الارقط روایت نقل کرده و افرادی چون محمد بن سنان و ابراهیم بن محمد اشعری از او روایت کرده اند.4 کتاب الحج اثر او می باشد.5

پی نوشت ها

[1] ـ تنقیح المقال 1 / 5.
[2] ــ لسان المیزان 1 / 23.
[3] ــ رجال النجاشی 1 / 81 .
[4] ــ معجم رجال الحدیث 1 / 156.
[5] ــ رجال النجاشی 1 / 81 .*

دیگر منابع: قاموس الرجال 1 / 83 منهج المقال 17 رجال البرقی 39 رجال الطوسی 151 الذریعه 6 / 249 اعیان الشیعه 2/100.

ابان ـ کوفی (م 141 هـ )

ابوسعید (ابوامیمه) ابان بن تغلب بن رباح کوفی جُریری بکری ربعی کندی.

فقیهی عالی مقام، مفسری بزرگ، امام در قرائت، ادیبی توانا، محدثی برجسته و از دانشمندان امامیه بود.1 از اینکه به کوفی لقب یافته، گویی از آنجا و از موالی بنی جریر بن ... بکر بن وائل بود2 و لقب جُریری و بکری اش از همین روست. او از اصحاب امام سجاد، امام باقر و امام صادق (علیهم السلام) بود و دانش های متداول را در محضر آن سه بزرگوار فرا گرفت و به مقامی دست یافت که امام باقر (علیه السلام)به او فرمود تا در مسجد مدینه بنشیند و در مسائل دینی فتوا دهد، چرا که دوست دارد افرادی چون او در میان شیعیان دیده شوند. او همچنین مورد عنایت ویژه امام صادق(علیه السلام) بود، چنان که طبق روایتی از محمد بن ابان که خود از شاگردان امام است، روزی با پدرش بر آن حضرت وارد شدند و امام با دیدن ابان دستور داد تا فرشی برای او گستردند و پس از مصافحه و معانقه، به گرمی و احترام از او پذیرایی کرد و به یارانش فرمود : ابان سی هزار روایت از من آموخته است آنها را از او بیاموزید و روایت کنید. سلیم (مسلم) بن ابی حیه می گوید : زمانی که می خواستم از خدمت امام بروم، از او خواستم تا مطلبی بگوید که توشه راهم باشد. آن حضرت فرمود : نزد ابان برو که او از من احادیث بسیار دارد و هر چه بگوید از من شنیده است.3

ابان در دفاع از کیان تشیع بسیار می کوشید، از این رو برای مناظره با فردی شامی که برای گفت وگوی علمی با امام صادق (علیه السلام) آمده بود، برگزیده شد.4 او شیعه را چنین شناسایی می کرد که به هنگام بروز اختلاف در روایات پیامبر(صلی الله علیه وآله) ، به سخنان علی (علیه السلام) رجوع کرده و در اختلاف فرموده های آن حضرت، نظر امام صادق (علیه السلام)را محور قرار می داد.5 ابان علاوه بر سه امام مذکور از انس بن مالک، سلیمان بن مهران اعمش، محمد بن منکدر، سماک بن حرب، عطیه عوفی، ابواسحاق سبیعی، منهال، فضیل بن عمرو، عکرمه مولی ابن عباس و دیگران دانش آموخت.6 همچنین علم قرائت را از عاصم، طلحة بن مصرف، ابوعمرو شیبانی و اعمش آموخت و یکی از سه نفری است که قرائت کل قرآن را نزد اعمش به پایان برد7 و خود یکی از بزرگان و امامان این فن شد. نجاشی می گوید : ابان در علوم قرآن، حدیث، فقه، ادب، لغت و نحو برترینِ زمان بود و در قرائت قرآن شیوه ای ویژه و منحصر به فرد داشت که نزد قاریان معروف و مشهور بود.8 وی اول کسی است که در این دانش، کتاب نوشته است.9 عظمت علمی وی تا آنجا بود که وقتی به مدینه می رفت، طالبان علم و دانش گروه گروه به او روی آورده و در مسجد النبی، کنار ستون پیامبر(صلی الله علیه وآله) برای او جا در نظر می گرفتند.10

عالمان شیعه و غالب اهل سنت، ابان را موثق و راستگو می دانند.