ابراهیم ـ نیشابوری (م 295 هـ )

ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن نوح بن عبدالله مزکی نیشابوری.

در اصل از نیشابور بود و برای کسب دانش و حدیث به شهرهای ری، بغداد، بصره، کوفه و مکه سفر نمود و از کسانی چون اسحاق بن راهویه، ابوقدامه سرخسی، محمد بن مهران جمال، احمد بن حنبل و دیگران حدیث شنید.1 ابواسحاق از پیشوایان عصر خویش در شناخت حدیث، رجال و علل الحدیث در نیشابور به شمار می رفت. او حافظ حدیث، فردی زاهد و دارای مناعت طبع بود. از مال دنیا تنها خانه ای داشت که در آن سکونت داشت و دکانی که اجاره داده بود و از مبلغ اجاره آنکه هفده درهم بود، امرار معاش می نمود.2 ابویحیی حفّاف و ابن خزیمه از جمله کسانی هستند که از او روایت کرده اند.3 کتاب العلل اثر وی می باشد.4 سرانجام در رجب سال 295 درگذشت.5

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 13/548.
[2] ــ المنتظم 13/72.
[3] ــ سیر اعلام النبلاء 13/548.
[4] ــ تذکرة الحفاظ 2/639.
[5] ــ المنتظم 13/72.*

دیگر منابع: ایضاح المکنون 2/314 معجم المؤلفین 1/109 تاریخ الاسلام 22/94 البدایة و النهایه 11/119 الوافی بالوفیات 6/128 شذرات الذهب 2/218 حلیة الاولیاء 9/328 العبر 1/427.

ابراهیم ـ واسطی (قرن سوم هجری)

ابراهیم بن موسی واسطی کاتب بغدادی.

درباره وی اطلاعات بسیار اندکی در دست است. مسعودی وی را در شمار کسانی ذکر کرده که در تاریخ تصنیفاتی دارند. همو می نویسد: واسطی در این کتاب که اخبار الوزراء نام دارد، نقدهایی بر کتاب الوزراء محمد بن داود بن جراح (243ـ296) نوشته است.1 برخی از معاصران، واسطی را از مورخان قرن سوم دانسته اند2 و اسماعیل پاشا وفات او را سال 692 هـ نوشته3 که اشتباه چاپی یا سهوی است و سال 269 یا 296 هـ صحیح است و گویا این هم برداشتی از سال مرگ محمد بن داود است و نمی تواند چندان دقیق باشد.

پی نوشت ها

1ـ مروج الذهب 1/16. 2ـ معجم المؤلفین 1/119. 3ـ هدیة العارفین 1/13.

دیگر منابع: کشف الظنون 1/30 معجم الادباء 2/30 معجم المصنفین 4/455 الوافی بالوفیات 1/52.

ابراهیم ـ هروی (م 163 هـ )

ابوسعید ابراهیم بن طهمان بن شعبه هروی خراسانی.

در هرات متولد شد1 و در نیشابور رشد یافت و سپس برای تحصیل دانش به بغداد رفت. پس از مدتی اقامت در بغداد به مکه مسافرت کرد و تا هنگام مرگ در آنجا اقامت داشت.2 وی صحابی امام صادق(علیه السلام)بود.3 علم حدیث را نزد آن حضرت فرا گرفت4 و از آن امام،5 ابواسحاق سبیعی، اعمش و شعبه6 روایت کرده است. افرادی چون ابوحاتم، ابوداود و احمد حنبل از او روایت نقل کرده اند.7 هروی فردی ثقه8 و از فقهای اصحاب حدیث بود.9 بعضی وی را تضعیف کرده،10 برخی او را مجهول الحال11 و عده ای دیگر او را پیرو مذهب مرجئه دانسته اند.12 وی دارای اخلاقی نیکو و سخاوتمند بود و عنایت ویژه ای به اهل علم داشت.13 بنابر قولی، ابراهیم در سال 163 هـ در مکه یا نیشابور درگذشت.14 سال های دیگری نیز برای وفات وی ذکر شده است.15 آثار او عبارت اند از: السنن در باب فقه المناقب التفسیر و العیدین.16

پی نوشت ها

[1] ـ الوافی بالوفیات 6/23.
[2] ــ تاریخ بغداد 6/105.
[3] ــ الجامع فی الرجال 1/46.
[4] ــ مستدرکات علم رجال الحدیث 1/160.
[5] ــ بحار الأنوار 47/28.
[6] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 1/129.
[7] ــ دائرة المعارف الشیعیة العامه 2 / 99.
[8] ــ الوافی بالوفیات 6/24.
[9] ــ معجم المؤلفین 1/41.
[10] ــ میزان الاعتدال 1/38.
[11] ــ تنقیح المقال 1/21.
[12] ــ تاریخ الاسلام 10/62.
[13] ــ تاریخ بغداد 6/106.
[14] ــ همان.
[15] ــ تاریخ الاسلام 10/61 و 63 الوافی بالوفیات 6/24.
[16] ــ الفهرست (الندیم) 284.*

دیگر منابع: قاموس الرجال 1/154 الثقات 6/27 سیر اعلام النبلاء 7/378 تذکرة الحفاظ 1/213 تهذیب الکمال 2/108 الجرح و التعدیل 1/1/107 اعیان الشیعه 2/168.

ابراهیم ـ همدانی (م 257 هـ )

ابواسحاق ابراهیم بن احمد بن عبدالله بن یعیش همدانی بغدادی.

از خاستگاه او اطلاعی در دست نیست. گویا در بغداد زاده شد و در همان جا رشد یافت و تا مدت ها در همین شهر به تحصیل علم