نام کتاب : ترجمه قرآن نویسنده : گرمارودى، سيد على جلد : 1 صفحه : 670
در اين ميان يك دوره گذار، يعنى سير از ترجمه كهن و تحت اللفظى محض، به ترجمه نسبتا آزادتر، و كمتر تحت اللفظى، به مدت حدود نيم قرن از حدودا مقارن نيمه دوم عهد سلطنت ناصر الدين شاه و اوجگيرى نهضت مشروطيت تا نخستين سالهاى پس از شهريور 1320 محسوس است. هزار ترجمه در يك هزاره چندان به هم شبيهاند كه شگفتآور است، و اين نظر و نظريّه را به نحو جدّى به ذهن مىآورد و معقول و مقبول مىسازد كه مترجمان اغلب از روى دست همديگر نوشتهاند. اصولا در قديم تأليف را به معناى گردآورى و بعضى حتّى رونويسى (و لو چهل تكّهوار) از آثار پيشينيان خود مىدانستند. به ويژه در علوم نقلى و در رأس آنها لغت. البته يك مقدار از اين امر طبيعى و ناگزير است، و هر مؤلفى و حتى مصنّفى نمىتواند و نمىبايد كه كار را از خود آغاز و به تعبير حكما خلق از عدم كند. سيوطى كه مجدّد رأس مأه (انسان نابغهآساى احياگر فرهنگى در هر قرن كه قدماى فريقين اعتقاد داشتند) در قرن دهم هجرى شمرده مىشود و به كثرت تأليف اشتهار دارد، مهمترين كتابش اتقان در همه زمينههاى معارف قرآن را كه فى الواقع دانشنامه قرآنى است بالصراحه با افزودههاى مفيد و مهم بر گرته كتاب برهان برهان الدين زركشى، قرآنشناس يك قرن قبل از خود نهاده است. و دو سه مجموعه حديثش كه ديگر به خاطر روايى بودن تمام و كمال حديث، همه بازنوشت مجموعههاى احاديث ديگران است كه البته نظر به ذهن وقّادش، از نقّادى خالى نيست. *** به بحث خود باز گرديم: آغازگر نيمقرنى كه گفتيم دوره گذار از ترجمه تحت اللفظى و كلمه به كلمه به ترجمه جملهاى و كمابيش آزاد (تر) است، شخصيتى است به نام ميرزا طاهر بصير الملك فرزند ميرزا احمد كاشانى، مؤلّف كشف الابيات مثنوى (چاپ 1299 ه. ق) (الذريعه، ج 4، ص 127). او به مستوفى كاشانى هم معروف و از رجال فرهنگى نيكنام عصر
نام کتاب : ترجمه قرآن نویسنده : گرمارودى، سيد على جلد : 1 صفحه : 670