164- براستى در آفرينش آسمانها و زمين و گردش پياپى شب و روز [1] و كشتيهايى كه به سود مردم در دريا روانست و بارانى كه خدا از آسمان فرستاد و زمين را پس از خزان و خشكىاش بدان حيات بخشيد و از هر [گونه] موجود زندهاى كه در آن پراكند و نيز در گردش بادها و ابرهاى آماده به خدمت ميان آسمان و زمين [كه سراسر نظم و حكمت است]، نشانههايى [از توان و تدبير او] است براى عاقلان. 165- بعضى از مردم [با انگيزه ترس و طمع] غير خدا را همتاى خدا مىگيرند و آنها را همچون خدا دوست مىدارند [2]، و [لى] اهل ايمان در دوستى خدا سختترند؛ و كاش آن ستم پيشگان [كه طاغوتها را برگزيدند] بروشنى مىدانستند آن گاه كه عذاب را مشاهده كنند، تمامى قدرت يكسره دست خداست و خدا سخت كيفر است [3]. 166- همانگاه كه رهبران، عذاب خدا را مشاهده كنند و از پيروان خود ابراز بيگانگى كنند [4] و دستشان از هر گونه وسيله و ابزارى [براى نجات] كوتاه گردد. 167- و پيروان [آنها از روى پشيمانى و حسرت] خواهند گفت: كاش بازگشتى [به حيات دنيا] داشتيم، تا همان گونه كه نسبت به ما ابراز بيگانگى كردند [و گروهى از ما نگشودند]، از آنها كناره مىگرفتيم؛ خدا همه تلاش آنها را [كه براى خوش خدمتى كردند] اين گونه به صورت حسرتهايى به آنها مىنماياند؛ در حالى كه از آتش برون نخواهند شد [5]. 168- اى مردم، از آنچه در زمين است، حلال و پاكيزه بخوريد و [با تحريم بىمورد بعضى از آنها] پيرو گامهاى شيطان مشويد [6]، كه دشمن آشكار شماست. 169- او شما را فقط به بدى و بىشرمى فرمان مىدهد و اينكه چيزى را كه [بدرستى] نمىدانيد، به خدا نسبت دهيد. [1]- از نظر تشخيص معنى و مفهوم كلمه «اختلاف» در اينجا، با آيه 62 فرقان (25) مقايسه فرماييد. [2]- به آيه 64 آل عمران (3) وَ لا يَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ و نيز آيه 31 توبه (9) توجه فرماييد. [3]- به آيه 44 يونس (10) توجه فرماييد. [4]- به آيات 29 يونس (10) و 63 قصص (28) توجه فرماييد. [5]- مخاصمه اهل آتش را به بيان روشنتر در آيات 38 و 39 اعراف (7)، 21 و 22 ابراهيم (14)، 31- 33 سبأ (34) و 47 و 48 غافر (40) ملاحظه فرماييد. [6]- به نيمه اول آيه 21 نور (24) توجه فرماييد.